بررسی تأثیر استرس بر عملکرد کارکنان با توجه به نقش واسط تبعیض ادراک شده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکتری رفتار سازمانی دانشگاه لرستان

3 دانشجوی دکتری مدیریت منابع انسانی دانشگاه لرستان و پژوهشگر دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام

چکیده

ماهیت انسانی سازمان‌ها و پیچیدگی روزافزون محیط، مسائل و چالش‌های متعددی را برای کارکنان و مدیران پدید آورده است. یکی از این مسائل، استرس کارکنان است که خود از عواملی نظیر کیفیت روابط کاری، فشار و حجم کار، شرایط و محیط کار، و ابهام نقش نشئت می‌گیرد. تبعیض ادراک‌شده توسط منابع انسانی، از دیگر چالش‌های سازمان‌های امروزی است. این پژوهش در صدد بررسی تأثیر استرس بر عملکرد کارکنان با درنظر گرفتن نقش میانجی تبعیض ادراک‌شده است. به همین منظور، با رویکردی کاربردی و توصیفی، ابتدا داده‌های مورد نیاز تحقیق از طریق توزیع پرسشنامه با انتخاب نمونۀ تصادفی مناسب در کارکنان شرکت برق منطقه‌ای خراسان رضوی به دست آمده و در گام بعد، با بهره‌مندی از معادلات ساختاری و نرم‌افزار AMOS، داده‌ها تجمیع و تحلیل گردید. نتایج، مؤید این فرضیه است که استرس کارکنان، بر میزان تبعیض ادراک‌شده اثر مثبت و بر عملکرد کارکنان اثر منفی دارد. اما با توجه به عدم تأیید اثر تبعیض بر عملکرد سازمانی، نقش میانجی‌گری تبعیض ادراک‌شده بر رابطۀ بین استرس و عملکرد در این پژوهش رد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدوند، محمدعلی (1383)، تأثیر تحصیلات بر تغییر ساختار طرح‌واره تبعیض جنسی، دوماهنامۀ دانشور رفتار، سال یازدهم، سال یازدهم، شمارۀ 4، صص 15-24.
براتی‌نیا، محمود (1379)، تأثیر حقوق اتحادیه اروپا در تکامل مفهوم رفع تبعیض بین کارگر زن و مرد بر حقوق کار بریتانیا، نشریه دفتر خدمات حقوقی بین‌الملل جمهوری اسلامی ایران، شمارۀ بیست و پنجم، صص 147-160.
براون، جی. داگلاس (1382)، ماهیت انسانی سازمان‌ها، ترجمه: محمدحسین لطیفی، تهران: انتشارات سمت.
جلالی، محمود؛ بصیری، محمدعلی و بنی‌نجاریان، صفورا (1385)، ضرورت الحاق ایران به کنوانسیون 1979 منع کلیۀ اشکال تبعیض علیه زنان، نشریه نامۀ حقوقی، جلد 2، شماره 1، صص 77-102.
رابینز، استیفن پی. (1383)، مدیریت رفتار سازمانی، ترجمه: سیدمحمد اعرابی، علی پارساییان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
رضائیان، علی و گنجعلی، اسدالله (1390)، مدیریت عملکرد: چیستی، چرایی و چگونگی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
سفیری، خدیجه (1381 و 1382)، جنسیت و تبعیض دستمزد در کانادا، فصلنامۀ علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، سال دوازدهم و سیزدهم، شماره 44 و 45، صص 155-175.
شیرزادخان، نازنین (1389)، چالش‌های مدیریت منابع انسانی در نحوۀ مدیریت نیروهای دانشگر در سازمان‌های ایرانی، همایشملی چالش‌های مدیریت و رهبری در سازمان‌های ایرانی، اصفهان.
عظیم‌زاده اردبیلی، فائزه (1387)، قوامیت مرد از نگاه قرآن کریم و کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان، فصلنامۀ اندیشه دینی دانشگاه شیراز، شماره 26، صص 65-82.
غضنفری، احمد و عابدی، لطفعلی (1387)، بررسی رضایت، انگیزش و عملکرد شغلی کارکنان آموزشی یک دانشکده نظامی، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال اول، شمارۀ 1، صص 149-175.
فرهی بوزنجانی، برزو؛ حسن‌بیگی، محمود و هوشنگی، مهدی (1388)، مطالعۀ مشکلات رفتاری کارکنان وظیفۀ یک یگان سازمان نظامی، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، شماره 3، صص 101-125.
فکوهی، ناصر (1387)، سازوکار تبعیض مثبت به مثابۀ ابزار محرومیت‌زدایی با نگاهی به موقعیت زنان در ایران، فصلنامه پژوهش زنان، دوره 3، شماره 3، صص 115-141.
قلی‌پور، آرین (1390)، مدیریت منابع انسانی (مفاهیم، تئوری‌ها و کاربردها)، تهران: انتشارات سمت.
کاظمی، عباس و محسنی آهویی، ابراهیم (1387)، تبعیض سنی: ارزیابی گفتمان سیاست فرهنگی در هویت‌بخشی به جوانان ایرانی، نامۀ علوم اجتماعی، شماره 33، صص 23-53.
محمدجعفری، رسول و جلالی، مهدی (1390)، راهبردهای قرآن برای مقابله با تبعیض نژادی، دوفصلنامۀ تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا(س)، سال هشتم، شمارۀ 2، صص 141-163.
مرزآبادی، اسفندیار و طرخورانی، حمید (1386)، بررسی ارتباط بین استرس‌های شغلی و رضایت‌مندی کارکنان، مجلۀ علوم رفتاری، دورۀ 1، شماره 2، صص 121-129.
موحدی، مسعود، قاضی‌زاده فرد و داداشی، ایوب (1390)، ارائه الگویی مناسب برای ارزیابی عملکرد پژوهشگران سازمان‌های تحقیقات صنعتی،فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، شماره 2، صص 83-109.
میرزائی اهرنجانی، حسن؛ شفیعی، عباس؛ خدمتی، ابوطالب و پیروز، علی­آقا (1388)، رفتار سازمانی با رویکرد اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
نوری، سیدمسعود (1390)، تبعیض علیه کودکان، تأملی در مفهوم، تلاشی برای تعریف از رهگذر مطالعۀ تطبیقی اسناد بین‌المللی حقوق بشر، نشریۀ حقوق تطبیقی، جلد 7، شمارۀ 1، صص 131-144.
هچ، ماری جو (1389)، تئوری سازمان: مدرن، نمادین-تفسیری و پست مدرن، ترجمه: حسن دانایی‌فرد، تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.
هومن، حیدرعلی (1387)، مدل‌یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم ­افزار لیزرل، تهران: انتشارات سمت.
Banks, Kira Hudson, Kohn-Wood, Laura P. and Spencer, Michael (2006), An Examination of the African American Experience of Everyday Discrimination and Symptoms of Psychological Distress, Community Mental Health Journal, Vol. 42 (6), pp. 555-570.
Cox, Tom (1993), Stress research and stress management: putting theory to work, SHE contract research report, Center for Organization Health and Development, University of Nottngham.
Ellis, B. Heidi, MacDonald, Helen Z., Lincoln, Alisa K. and Cabral, Howard J. (2008), Mental Health of Somali Adolescent Refugees: The Role of Trauma, Stress, and Perceived Discrimination, Journal of Consulting and Clinical Psychology, Vol. 76, No. 2, pp. 184–193.
Gachter, M., Davd, A. Savage and Benno, Torgler (2011), The relationship between stress, strain and social capital, An International Journal of Police Strategies & Management, Vol. 34, No. 3, pp. 515-540.
Gomez, Judelysse, Miranda, Regina and Polanco, Lillian (2011), Acculturative Stress, Perceived Discrimination, and Vulnerability to Suicide Attempts Among Emerging Adults, J Youth Adolescence, Vol. 40, pp. 1465–1476.
Gutek, B. A., Searle, S. and Klepa, L. (1991), Rational versus gender role explanations for work-family conflict, Journal of Applied Psychology, Vol. 76, pp. 560-568.
Hulland, J. (1999), Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: a review of four recent studies, Strategic Management Journal, Vol. 20(2), pp. 195-204.
Leung, M. Y. and Chan, Y. I. (2011), Structural linear relationships between job stress, burnout, physiological stress, and performance of construction project managers. Engineering, Construction and Architectural Management, Vol. 18, No. 3, pp. 312-328.
Quick, J. C., Nelson, D. L. and Hurrell, J. J. (1997), Preventive Stress Management in Organizations, American Psychological Association, Washington DC.
Road, W. (2007), Work-related stress, European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions. Website: www.eurofound.europa.eu.
Salami, A. O., Ojokuku, R. M. and Ilesanmi, O. A .(2010), Impact of Job Stress on Managers Performance, European Journal of Scientific Research, Vol. 45 (2), pp. 249-252.
Sellers, Robert M., Caldwell, Cleopatra H., Schmeelk-Cone, Karen H. and Zimmerman, Marc A. (2003), Racial Identity, Racial Discrimination, Perceived Stress, and Psychological Distress among African American Young Adults, Journal of Health and Social Behavior, Vol. 43, pp. 302-317.
Srivastava, A. K. and Krishna, A. (1991), Development of a functional role stress scale, Advances in Psychology, Vol. 6, pp. 11-17.
Taylor, John and Turner, R. Jay (2002), Perceived discrimination, social stress and depression in the transition to adulthood: racial contrast, Social Psychology Quarterly, Vol. 65, pp. 213-225.
Troxel, Wendy M., Matthews, Karen A., Bromberger, Joyce T. and Sutton-Tyrrell, Kim (2003), Chronic Stress Burden, Discrimination, and Subclinical Carotid Artery Disease in African American and Caucasian Women, Health Psychology, Vol. 22, No. 3, pp. 300–309.
Ursin, H. and Eriksen, Hege R. (2004), The cognitive activation theory of stress, Psychoneuroendocrinology, Vol. 29, pp. 567-592.
Waters, Mary C. (1994), Ethnic and racial identities of second-generation black immigrants in New York City, International Migration Review, Vol. 28, No. 4, pp. 795-820.
Williams, David R., Yu, Yan, Jackson, James S. and Anderson, Norman B. (1997), Racial Differences in Physical and Mental Health Socio-economic Status: Stress and Discrimination, Journal of Health Psychology, Vol. 2 (3), pp. 335–351.
Yerkes, Robert M. and Dodson, John D (2004), The relation of strength of stimulus to rapidity of habit formation, Journal of Comparative Neurological Psychology, No. 18, pp. 459–582.
Ziauddin, Riaz Khan, M., Jam, F. Ahmed and Hijazi, S. T. (2010), The Impacts of Employees Job Stress on Organizational commitment, European Journal of Social Sciences, Vol. 13, No. 4, pp. 617-622.