طراحی و تبیین مدل مطلوب فرهنگ‌سازمانی اسلامی برای مقابله با فساد اداری در سازمان‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبایی تهران

2 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبایی تهران

چکیده

مقالۀ حاضر با هدف طراحی و تبیین مدل مطلوب فرهنگ‌سازمانی اسلامی برای مقابله با فساد اداری در سازمان‌ها تدوین شده است. در این مقاله تلاش شده تا با توجه به آموزه‌های دینی، مفاهیم ارزشی و نظریه‌های علمی مربوطه، ابتدا ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های فرهنگ اسلامی مورد شناسایی قرار گیرند؛ سپس به‌منظور سنجش روایی مدل، به مرحلۀ آزمون گذاشته شوند. روش تحقیق حاضر ترکیبی (شامل دو طیف مطالعۀ کیفی-کمی) با رویکرد متوالی اکتشافی است: در بخش اول از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی (اسنادی-کتابخانه‌ای) و فراترکیب و در بخش دوم از روش پژوهشی میدانی- پیمایشی محدود استفاده شده است. این پژوهش از حیث هدف، ذیل تحقیقات توصیفی قرار می‌گیرد و از نظر نتایج در زمرۀ تحقیقات کاربردی است و به لحاظ نوع داده، تحقیق کیفی به شمار می‌رود. با مطالعۀ منابع و تحقیقات متعدد در این زمینه، 4 نوع فرهنگ و 30 شاخص فرهنگی شناسایی شد که با تحلیل‌های صورت‌گرفته، در قالب ﯾﮏﻣﺪل ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ مدل مطلوب فرهنگ‌سازمانی اسلامی برای مقابله با فساد اداری در سازمان‌ها ارائه شده اﺳﺖ.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اسدی، علی (1389)، مواجهۀ آیات و روایات با جنبه‌های منفی فرهنگ­پذیری، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
افضلی، عبدالرحمن (1391)، «ﻓﺴﺎد اداری و ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﺑﺮﺗﻮﺳﻌﻪ: ﻋﻠﻞ، ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ و راهکارهای برون‌رفت، ﻣﺠﻠۀ ﺣﻘﻮﻗﻲ بین‌المللی، ﻧﺸﺮﻳﻪﻣﺮﻛﺰ اﻣﻮر حقوقی بین‌المللی رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮری، ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﺸﺘﻢ، ﺷﻤﺎرۀ 45، صص: 235-264.
جلالی، رستم (1391)، نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی، مجلۀ تحقیقات کیفی در علوم سلامت، سال 1، شماۀ 4، صص: 310 – 320.
جمشیدی نوید، بابک و نوری، زهرا (1392)، «ﺑﺮرﺳﯽﺗﺄﺛﯿﺮ ارزش‌های ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ ﭘﺎﯾﻪ اﺑﻌﺎد ﻫﺎﻓﺴﺘﺪ ﺑﺮ ﺷﻔﺎﻓﯿﺖ ﮔﺰارﺷﮕﺮی ﻣﺎﻟﯽ و ﺳﻄﺢﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﭘﺎﺳﺦﮔﻮﯾﯽ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: وزارت بهداشت، درﻣﺎن و آموزش پزشکی)»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺳﻼﻣﺖ، سال دوم، شمارۀ چهارم، صص: 1-18.
چشم‌انداز فرهنگی 20 ساله ایران در افق 1404.
حسنی، علی و شمس، عبدالحمید (1391)، «راهکارهای مبارزه با فساد اداری بر اساس ارزش‌های اسلامی»، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، سال دوم، شمارۀ اول، صص:81 ـ 104.
ربیعی، علی و آصف، هاجر (1391)، «نقش فرهنگ‌سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری»، فصلنامۀ مدیریت دولتی، دورۀ 4، شمارۀ 10، صص: 45-58.
رفیع پور، فرام و سبزی‌کاران، اسماعیل (1390)، «ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ ﻣﻮردﻛﺎوی دﻓﺎﺗﺮ ﭘﻠﻴﺲ 10+ شهر تهران»، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، شمارۀ سوم، سال چهارم، صص: 173 – 205.
سجادی، موسی؛ رسولی، مریم؛ عباس زاده، عباس وعلوی مجد، حمید (1392)، «روش‌های پژوهش ترکیبی: گونه شناسی»، مجله مطالعات ناتوانی، دورۀ 3، شمارۀ 2، صص: 54-66.
سلطانی، محمدرضا (1391)، تحلیل وضعیت و طراحی الگوی مطلوب فرهنگ‌سازمانی یکی از سازمان‌های نیروهای مسلح مبتنی بر مبانی دینی و ارزش‌های انقلاب اسلامی، دوفصلنامۀ علمی پژوهشی مدیریت اسلامی، سال 20، شمارۀ 1، صص: 99-123.
شمس، عبدالحمید (1391)، «مقدمه‌ای بر مهندسی نظام کنترل و نظارت برای جلوگیری از پیدایش فساد نظام‌مند»، فرایند مدیریت توسعه، دورۀ25، شمارۀ1، پیاپی 79.
عسکری وزیری، علی؛ زارعی متین، حسن و امیری، علینقی (1391)، «ارائه الگوی مؤلفه‌های فرهنگ ‌سازمانی با رویکرد اسلامی و مبتنی بر نهج‌البلاغه». مدیریت در دانشگاه اسلامی، سال اول، شماره 3، صص: 401-422.
علی‌احمدی، علی­رضا؛ مالکی، علی­رضا؛ نصراصفهانی، ناصر و دبیحی، حسین (1383)، شناخت فرهنگ: فرهنگ‌سازمانی و مدیریت بر آن، تهران: تولید دانش.
عوقی، وحید (1393)، «بررسی تأثیر فرهنگ اسلامی بر ارتقای سلامت اداری»، فصلنامۀ علمی ترویجی نظارت و بازرسی، شمارۀ 27، دوره هشتم، صص: 77 - 104.
فرهی بوزنجانی، برزو؛ سنجقی، محمدابراهیم؛ بازرگانی، محمد و سلطانی، محمدرضا (1392)، «طراحی و تبیین مدل شناخت، سنجش و مدیریت فرهنگ‌سازمانی موردمطالعه: یکی از نهادهای انقلاب اسلامی»، راهبرد فرهنگ، شمارۀ 21، صص: 113-138.
لوننبرگوآیربی (2008)، روش‌شناسی تحقیق و نگارش پایان‌نامه، ترجمه قربانی­زاده و حسنی مرام، انتشارت بازتاب.
محرابی، محمد و جوانمرد، حبیب­اله (1392)، «نقش فرهنگ‌سازمانی اسلامی بر ارتقای سلامت اداری سازمان‌ها»، نشریه راهبرد توسعه، شمارۀ 35، صص: 179-206.
مقیمی، سید محمد (1393)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: انتشارات راه­دان.
نظرپور، محمدنقی (1389)، «ﮔﺴﺘﺮۀ اثرگذاری ﻓﺮﻫﻨﮓ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدی»، فصلنامۀ اقتصاد اسلامی. سال دهم، شمارۀ 38، صص: 175-200.
هادوی نژاد، مصطفی؛ نقی­پورفر، ولی‌الله ودانایی‌فرد، حسن (1390)، «پیش‌فرض‌ها و ارزش‌های فرهنگ‌سازمانی اسلامی: پژوهشی در چارچوب مدل فرهنگ‌سازمانی شاین»، دانشور رفتار/ مدیریت و پیشرفت، سال هجدهم، شمارۀ 2، صص: 93-120.
Afshar kazemi, M.a. Fetratnezhad, laleh, (2014). provide strategies to reduce administrative corruption in public organization it – based using a combination of analytic network process and quality function deployment model qfd, , international journal of information,security and system management,2014,vol3,no1,pp 287-293.
Beck j. (2002). Mthering multiples: A meta-synthesis of the qualitative reserch.MCN. the American Juornal of Maternal/child Nursing. 2002; 93. 8
Belias, D; Koustelios, A; Vairaktarakis, G; Sdrolias, L. (2015). Organizational Culture and Job Satisfaction of Greek Banking Institutions. International Conference on Strategic Innovative Marketing, IC-SIM 2014, September 1-4, 2014, Madrid, Spain. Social and Behavioral Sciences 175, 314 – 323.
Boswell C, Cannon Sh. Introduction to nursing research. 3rd ed. Burlington, MA: Jones & Bartlett Publishers; 2012
Cameron, Kim S. and Robert E. Quinn. (2006). Diagnosing and changing organizational culture: Based of the Competing Values Framework, Jossy-Bass.
Cooke, R.A., & Lafferty, J . C. (1983). Organizational Culture Inventory (form I) Plymouth, MI: Human Synergistics
 Dealt. E & Kennedy. A.(1982). Corporate Culture, Addison Wesely.
Denison, D.R. (1995). Corporate culture and organizational  Effectiveness. john wiley, N.Y.USA.
Handy, Ch, (1991). Gods of Management: the Changing Work of Organization. New York: Oxford University Press
Hellrigel, D. & J. Slocum. (1996). Management. Addison-wesly. M. A
Hofstede, G (1982). Culture And Organization: Software Of The Mind, New York, NC Graw-Hil
Kroll T, Neri M. (2009). Designs for Mixed Methods Research. In: Head SARRD, BAppSc, MSc(Hons),, FRCNA Senior Lecturer, Lecturer EJHRB, GradCert IntCareNurs,, MRCNA Senior, editors. Mixed Methods Research for Nursing and the Health Sciences. Wiley-Blackwell; 2009. p. 31–49.
Lunenburg, F; Irby, B. (2008). Writing a successful thesis or dissertation: tips and strategies for students in the social and behavioral science.
Panagiotis, M;Alexandros, S;George, P. (2014). Organizational Culture and Motivation in the Public Sector. The case of the City of Zografou. International Conference on Applied Economics (ICOAE) 2014. 14 (2014) 415 – 424.
eters, T.J. & R. H. Waterman. (1982). In Search of Excellence: Lesson from America's Best-Run Companies. Harper & Row.  N.Y. U.S.A
Ouinn, Robert E (1985). A Special Model of Organizational Effectiveness Criteria: Toward a Competing Vauues Approach to Organizational Analysis. Management Science, 29(3), P: 366.
Robbins, Stephen p. (1997), Organizational Behavior, prenticc – Hall, N.Y.U.S.A. Robbins, Stephen and Nancy Langton. (2001). Organizational Behavior. Prentice-Hall Canada Inc
Ravasi, D., & Schultz, M. (2006). Responding to Organizational Identity Threats: Exploring the Role of Organizational Culture. Academy of Management Journal, 49(3), 433-458.
Slobodnik, Alan J. and Deborah Lipman Slobodnik. (2001). Finding your Compass: Aligning Organizational Culture with Business Practice. Option for change
Sonnenfield, J. ( 1989 ). Organization Behavior. SAGE
Taghavi, Mehdi; Nikoomaram, Hashem; Tootian. (2011). comparing impact of administrative corruption on economic growth in developing countries. int.j.manag. bus. res,1(2),93-98,2011.
Urquhart, C. (2010). Systematic reviewing, meta-analysis and meta-synthesis for evidence-based library and information science Information Research, 15 (3) colis 708. http://InformationR.net/ir/15-3/colis7/colis708.html, (accessed 22 Feb, 2013)
Xiaoming, C., & Junchen, X. (2012). A Literature Review on Organizational Culture and Corporate Performance. International Journal of Business Administration, 3(2), 29-37.
Zimmer L. Qualitative meta-synthesis: a question of dialoguing with texts", Journal of Advanced Nursing. 2006; 53(3): 311–318.