خوشه‌بندی و اولویت‌بندی رفتار مدیران در تقویت رفتار فرانقش کارکنان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت رفتاری، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 استاد گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 دانشیار گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 استادیار گروه مدیریت، دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

تحقیق حاضر با هدف اولویت‌بندی و خوشه‌بندی رفتار مدیران در تقویت رفتار فرانقش مددکاران کمیتۀ امداد امام خمینی(ره) استان خراسان رضوی انجام شده است. به کمک نمونه‌گیری تصادفی ساده از میان مددکاران این نهاد، 207 پرسشنامه با روش تحلیل خوشه‌ای دو مرحله‌ای (خوشه‌بندی سلسله‌مراتبی و چندمیانگین) و به کمک نرم‌افزار آماری SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. رفتارهای 9گانه‌ای که اولویت‌بندی و خوشه‌بندی شد، شامل رفتار حمایت‌گرایانه، اعتمادگرایانه، متعهدانه، مداراگرایانه، محترمانه، فضیلت‌مدارانه، خیرخواهانه، عادلانه و توانمندسازانه مدیر است. در تحلیل خوشه‌ای صورت‌گرفته به روش سلسله‌مراتبی، دیدگاه‌های مددکاران در مورد رفتارهای 9گانه مدیران در تقویت رفتار فرانقش مددکاران به 4 خوشه تقسیم شد و سپس 28 شهرستان استان براساس دیدگاه مددکاران با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای چندمیانگین در این 4 خوشه قرار گرفتند و درنهایت نیز رفتارهای 9گانه مدیران در کل استان، اولویت‌بندی شدند. نتایج حاصله نشان داد خوشۀ اول، بزرگترین خوشه در میان سایر خوشه‌ها به لحاظ فراوانی است و اکثر شهرهای استان در این خوشه قرار دارند. این خوشه برای رفتارهای فضیلت‌مدارانه، عادلانه و متعهدانه مدیر در تقویت رفتار فرانقش مددکاران اهمیت بسیاری قائل است. در‌انتها بر مبنای اولویت‌بندی و خوشه‌بندی انجام‌شده، الگویی رفتاری برای مدیران این نهاد ارائه شده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امراللهی بیوکی، ناهید؛ دانایی‌فرد، حسن؛ فانی، علی‌اصغر و رضائیان، علی (1393)، طراحی الگوی بهروزی سازمانی: تبیین نقش محوری سرمایۀ روان‌شناختی مثبت در سازمان‌های دولتی ایران.
فصلنامۀ مطالعات رفتار سازمانی، سال سوم، شمارۀ 1و2، صص: 73-100.
انصاری، منصور و رضایی جوزانی، نیکو (1390)، عدالت و تأثیرآن برحکومت مطلوب در اندیشۀ سیاسی امام(ره)، فصلنامۀ پژوهش در تاریخ، سال دوم، شماره 5، صص: 67-90. 
حسینی‌خواه، نوراله؛ درویش، سعید؛ میرزاخانی، عبدالرحمن و رحمتی، داریوش (1392)، آثار و پیامدهای اصلاح رفتار مدیران و فرماندهان در ابعاد فردی و سازمانی (با تأکید بر دیدگاه قرآن و روایات)، فصلنامۀ آموزش در علوم انتظامی، سال اول، شماره 2، صص: 71-92.
دراکر، پیتر (1390)، جستارهایی در رهبری، ترجمۀ محمد ابراهیم محجوب، تهران: نشر نی.
رابینز، استفن پی (1387)، 53 اصل مدیریت انسان­ها، ترجمۀ محمدرضا شعبانعلی و آرش قبایی، تهران: انتشارات نص.
رستگار، عباس‌علی (1389)، معنویت در سازمان، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
رضائیان، علی (1387)، مبانی مدیریت رفتار سازمانی، تهران: انتشارات سمت.
روشنایی، قدر‌ اله؛ صفری، ملیحه ؛ فردمال، جواد؛ کرمی، منوچهر و کوسه‌لو، زهرا (1394)، رتبه‌بندی و خوشه‌بندی استان‌های کشور براساس شاخص زیج حیاتی مناطق روستایی با استفاده از روش‌های چندمتغیره آماری، مجلۀ کومش، جلد 17، شمارۀ 2،  صص: 277-287.
سبحانی‌نژاد، مهدی؛ یوزباشی، علی‌رضا و شاطری، کریم (1389)، رفتار شهروندی سازمانی، تهران: انتشارات سیطرون.
صنوبری، محمد (1387)، رفتار شهروندی سازمانی، دو ماهنامۀتوسعۀ انسانیپلیس، سال پنجم، شمارۀ 16، صص:  79-99.
عباس‌پور، عباس؛ زندیان، هادی و قادرمرزی، حبیب‌الله (1394)، بررسی تأثیر رهبری اخلاقی بر رفتار کارکنان: نقش واسطه‌ای تعامل رهبر - عضو؛، فصلنامۀ مطالعات رفتار سازمانی، سال چهارم، شمارۀ 4، صص: 51-71.
منتخب یگانه، محمد؛ بشلیده، کیومرث و بهارلو، مصطفی (1393)، بررسی اثر رهبری خدمتگزار بر رفتار شهروندی سازمانی: نقش واسطه‌ای توانمندسازی روان‌شناختی، عدالت سازمانی و خشنودی شغلی، فصلنامۀ مطالعات رفتار سازمانی، سال سوم، شمارۀ 4، صص: 63-87.
موسوی، محمدرضا و اسماعیلی، احمدرضا (1392)، تعهد سازمانی کارکنان به‌مثابۀ پیشایند رفتارهای شهروندی سازمانی، فصلنامۀ توسعه، سال هشتم، شمارۀ 29،صص: 123-156.
مؤمنی، منصور (1387)، تحلیل­های آماری با استفاده از SPSS، تهران: انتشارات کتاب نو.
نجفیان، مهدی؛ لسانی، مهدی و لسانی، محبوبه (1393)، جایگاه درستکاری، مسئولیت‌پذیری، دلسوزی و بخشش مدیران در نظام تعلیم و تربیت اسلامی، مجلۀ پژوهش‌های تعلیم و تربیت اسلامی، سال 6، شمارۀ 9،صص: 125-146.
هویدا، رضا و نادری، ناهید (1388)، بررسی سطح رفتار شهروندی سازمانی کارکنان، پژوهشنامۀ مدیریت اجرایی، سال نهم، شمارۀ 1، صص: 103-118. 
Dirks, K. T. & Ferrin, D. L. (2002). Trust in Leadership: Meta-Analytic Findings and Implications for Research and Practice. Journal of Applied Psychology, Vol. 87, No. 4, 611–628.
Ghosh, K. (2015). Benevolent leadership in not-for-profit organizations: Welfare orientation measures, ethical climate and organizational citizenship behavior. Leadership & Organization Development Journal, Vol. 36 No. 5, 592-611.
Liao, S. H., Chu, P-H. & Hsiao. P-Y. (2012). Data mining techniques and applications–A decade review from 2000 to 2011. Expert Systems with Applications, 39 (12): 303-311.
Malhotra, N. K & Birks, D. F. (2006). Marketing Research: An Applied Approach, Prentice-Hall.
Mullins, L. J. (2010).  Management and organizational behavior. Harlow: Financial Times Prentice Hall.
Nunnally, J. C. (1978). Psychometric theory. New York: McGraw-Hill.
Reis, M. J. (2002). The Effects of Supervisor Feedback Behavior on Employee Organizational Citizenship Behaviors: The Role of Perceived Supervisor Fairness in the Social Exchange Process. A Dissertation submitted to the Faculty of Claremont Graduate University in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in Psychology. Claremont, California, UMI Number: 3053053.
Rubin, R. G. (2013). Organizational Citizenship Behavior in the Public Library and Its Relationship to Leader-Member Exchange and Perceived Supervisor Support. A Dissertation presented to the Faculty of the Simmons College Graduate School of Library and information Science for the Degree of Doctor of Philosophy, UMI Number: 3586983.