تأثیر هوش هیجانی و فرهنگ یادگیری در سازمان بر رابطه بین رفتار رهبر و آمادگی کارکنان برای تغییر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه صنعتی مالک اشتر

2 استاد دانشگاه جامع امام حسین(ع)

3 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد مهندسی و مدیریت اجرائی( MBE) دانشگاه صنعتی مالک اشتر

چکیده

شرایط پیچیدۀ رقابت و سیطرۀ نیروهای دانشی بر عرصۀ کسب‌وکار، چالش عمده‌ای را برای رهبران سازمان‌های امروزی به‌وجود آورده است. در چنین شرایطی بهره‌گیری از سبک‌های مناسب رهبری جهت تأثیرگذاری بر آمادگی کارکنان برای تغییر و همچنین تلاش برای ارتقای فرهنگ یادگیری در سازمان راه‌حل مناسبی قلمداد شده است. دراین‌میان، توانائی‌های فردی کارکنان و به‌ویژه توانایی آنها برای درک نیاز و پذیرش ضرورت تغییر که در قالب هوش هیجانی تبلور می‌یابد، می‌تواند بر شدت تأثیرگذاری دو عامل فوق بیفزاید. ازاین‌منظر، تحقیق حاضر در نظر دارد تا تأثیر سبک‌های رهبری بر آمادگی کارکنان برای تغییر را با بهره‌گیری از دو متغیر میانجی: هوش هیجانی و فرهنگ یادگیری سازمانی مورد واکاوی قرار دهد. پژوهش حاضر از لحاظ هدفِ تحقیق، کاربردی و بر حسب شیوۀ گردآوردی داده‌ها، توصیفی از شاخۀ پیمایشی است. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ کارکنان شاغل در سازمان موردمطالعه ( 320 نفر) است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران برای جامعۀ محدود به تعداد  175 نفر محاسبه شد. روش نمونه‌گیری، تصادفی طبقه‌ای بوده و پایایی پرسشنامه با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ تعیین شد. تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها نیز با استفاده از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری با کاربرد نرم‌‌افزار لیزرل انجام گرفت. نتایج حاکی از آن است که سبک رهبری هم به‌صورت‌ مستقیم و هم از طریق متغیرهای میانجی هوش هیجانی و فرهنگ یادگیری سازمانی بر آمادگی کارکنان برای تغییر در جامعۀ هدف تأثیرگذار بوده است.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقایار، سیروس و شریفی درآمدی، پرویز( 1386)، هوش هیجانی سازمانی، انتشارات سپاهان، اصفهان.
احسانی، محمد و حاج‌هاشمی، مینا (1384)، بررسی رابطۀ سبک رهبری با رضایت شغلی معلمان ورزش، فصلنامۀپژوهشعلوم ورزشی، شماره هشتم، صص:120 –126.
اسماعیل‌لو، سجاد و خان‌محمدی، هادی ( 1390) ، سبک رهبری خدمتگزار.
بلوکی، سارا (1391)، تأثیرآموزشمهارت‌هایارتباطیبرفرهنگ سازمانیورفتارشهروندسازمانی درکارکنانجهادکشاورزی شهراهواز، پایان‌نامة کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه علوم و تحقیقات خوزستان.
پال هرسی وکنت اچ بلانچارد (1394)، مدیریت رفتار سازمانی: کاربرد منابع انسانی، ترجمۀ علی علاقه‌بند، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
جلالی، سید احمد (1381)، هوش هیجانی، فصلنامۀتعلیموتربیت، شمارۀ 70 و 69، صص: 89-106.
حسینی سرخوش، سید مهدی ( 1389)، چارچوب مفهومی تأثیر رهبری تحول‌آفرین بر فرهنگ سازمانی، دوماهنامۀ توسعۀ انسانی پلیس، سال هفتم، شمارۀ30.
حسینی، فرشید؛ رایج، حمزه؛ استبری، مهردا و شریفی، سید مهدی ( 1389)، بررسی ارتباط میان فرهنگ سازمانی و سبک‌های رهبری تحول‌آفرین و مبادلۀ رهبر- پیرو، نشریۀ مدیریت دولتی، دورۀ دوم، شمارۀ 4، صص: 55-72
دلوی، محمدرضا و ابزری، مهدی (1385)، مدیریت فرهنگ سازمانی (مفاهیم، الگوها، تغییر) با رویکرد تعالی‌گرا، اصفهان ، انتشارات قاصد سحر.
رحمانی، جعفر و باقی نصر‌آبادی، علی ( 1387)، مدیرموفق، تهران: انتشارات لوح محفوظ.
زارعی‌متین، حسن (1390)، مدیریترفتارسازمانیپیشرفته، چاپ دوم، تهران، نشرآگاه.
شریفی، اصغر و اسلامیه، فاطمه (1387)، بررسی رابطۀ میان یادگیری سازمانی و به‌کارگیری فناوری‌های ارتباطات و اطلاعات در دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار در سال تحصیلی 87-86، فصلنامۀ رهیافتی نو در مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، سال اول، شمارۀ دوم، صص: 1-22.
شفی، کوروش و شفی، آرزو (1385)، مدیریت منابع انسانی در سازمان‌های یادگیرنده، ماهنامۀ تدبیر، شمارۀ 176
فرهی، علی؛ فضائلی، احمد و ابراهیمی، الهام (1394)، معرفی الگوی مطلوب فرهنگ سازمانی با رویکرد کیفی و ذهن‌کاوی مدیران، فصلنامۀ مطالعات رفتار سازمانی، سال چهارم، شمارۀ 4، صص: 31-64.
کاملی، محمدجواد؛ بختیاری اصل، طیبه؛ لطفی، ابوالفضل و پورفرج، اکبر (1392)، بررسی الگوهای رفتاری کارکنان در مقابل تغییر، فصلنامۀ علمی پژوهشی مطالعات مدیریت ( بهبود و تحول)، سال 23، شمارۀ 70 ، صص: 103- 134
کریمی کاشانی، محمد مهدی (1393)، بررسی تأثیر یادگیری سازمانی بر عملکرد سازمان با تأکید بر نقش عوامل میانجی خلاقیت کارکنان و نوآوری سازمانی (مورد مطالعه: سازمان‌های منتخب دفاعی ساصد)، استاد راهنما: دکتر محمدابراهیم سنجقی، پایان‌نامه دورۀ کارشناسی ارشد مدیریت MBA، گرایش مدیریت استراتژیک، دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
لاجوردی، سید جلیل (1387)، برنامه‌ریزی برای مواجهه با تغییر در سازمان، مجلۀ مدیر امروز، شمارۀ پنجم، صص: 68-65.
مارکوارت، مایکل (1385)، ایجاد سازمان یادگیرنده: توسعۀ عناصر پنج‌گانه برای یادگیری سازمانی، ترجمۀ محمدرضا زالی، تهران: دانشگاه تهران، مرکز کارآفرینی.
مختاری‌پور، مرضیه و سیادت، سید علی ( 1384)، مدیریت و رهبری با هوش هیجانی، ماهنامۀ تدبیر، سال شانزدهم، شمارۀ 165.
مشبکی، اصغر (1377)، تغییر سرچشمه بالندگی در سازمان: چگونه آن را اجرا کنیم؟، فصلنامۀ پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع)، شمارۀ 5، صص: 148-127.
ملاحسینی، علی و مصطفوی، شهرزاد (1386)، ارزیابی چابکی سازمان با استفاده از منطق فازی، ماهنامۀ تدبیر، سال هجدهم، شمارۀ 186،صص: 5-3.
هادی‌زاده مقدم، اکرم و رحیمی فیل‌آبادی، فرج‌اله (1384)، کارآفرینی سازمانی، چاپ اول، تهران: نشر جانان.
واعظی، رضا؛ عدنان راد، اعظم و شاه‌محمدی، مرضیه ( 1393) ، نگرشی به تغییر از منظر آموزه‌های اسلامی و رابطۀ آن با آمادگی کارکنان برای تغییر، فصلنامۀ مطالعات رفتار سازمانی، سال سوم، شمارۀ 1 و 2( پیایی 8 و9)، صص: 1-30.
Alegra, J., Chiva , R. (2008). “Assessing the Impact of Organizational Learning Capability on Product Innovation Performance: An Emprical Test ”. Technovation, 28: 315-326.
Baker, W.E., Sinkula, J.M. (2007). “Does market orientation facilitate balanced innovation program? an organizational learning perspective”. J. Product Innov. Manage. 24 (4), 316–334.
Balogun, J. (2006). “Managing change: steering a course between intended strategies and unanticipated outcomes”. Long Range Plan. 29, 29–49.
Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership. (2nd Ed.) Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
Baumeister, R.F., Bushman, B.J., (2011). Social Psychology and Human Nature. Wadsworth, Cengage Learning, 2nd ed. Belmont, USA.
Bridges, W.(1991) Managing transitions. Reading, MA: Addison- Wesley
Brown, F. W., & Moshavi, D. (2005). “Transformational leadership and emotional intelligence: A potential pathway for an increased understanding of interpersonal influence”. Journal of Organizational Behavior, 26, Pages: 867–871.
Camps, J., Luna-Aroca, R. (2012). “A matter of learning: how human resources affect organizational performance”. British Journal of Management; 23, 1-21.
Caruso, D. R., & Salovey, P. (2004). The emotionally intelligent manager. San Francisco, CA: Jossey Bass.
Caruso, D. R., Mayer, J. D., & Salovey, P. (2002). Emotional intelligence and emotional leadership. Multiple intelligences and leadership. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Pages: 55–74
Cerne, M., Jaklic, M. S., & kerlavaj, M. (2013). “Authentic leadership, creativity, and innovation: a multilevel perspective”. Leadership; 9(1), 63-85.
Chanko, L.B., Jones, E., Roberts , j. A, u Pubinshy ,A. j. (2002). The role of environmental tturbulence, readiness for change and salesperson learning in the success of gales force change, Journal of personal selling & sales management, 22(4), 227-245
Coetzee, M. Harry, N. (2014). “Emotional intelligence as a predictor of employees' career adaptability”. Journal of Vocational Behavior; 84, 90–97.
Côté, S., Lopes, P. N., Salovey, P., Miners, C. T.H., (2010). “Emotional intelligence and leadership emergence in small groups”. The Leadership Quarterly, 21: 496–508.
Dayan, M., Di Benedetto, C.A. (2011). “Team intuition as a continuum construct and new product creativity: the role of environmental turbulence, team experience, and stress”. Res. Policy 40 (2), 276–286.
Dibrell, C., Craig, J.B., Neubaum, D.O. (2014). “Linking the formal strategic planning process, planning flexibility, and innovativeness to firm performance”. J. Bus. Res. 67, 2000–2007.
Dickson Peter R. (1996). “The static and dynamic mechanics of competition: a comment on Hunt and Morgan's comparative advantage theory”. J Mark; 60(4): 102–106.
Dimovksi, V. Kerlavaj, M. S., Indihar, M., (2007). Organizational learning culture—the missing link between business process change and organizational performance, Int. J. Production Economics; 106: 346–367
Eid, J., Mearns, K., Larsson, G., Laberg, J.C., Johnsen, B.H., (2012). “Leadership, psychological capital and safety research: conceptual issues and future research questions”. Saf. Sci. 50, 55–61.
Fiedler, S., (2010). “Managing resistance in an organizational transformation: a case study from a mobile operator company”. Int. J. Proj. Manag. 28, 370–383.
Flin, R., Yule, S., (2004). Leadership for safety: industrial experience. Qual. Saf. Health Care 13 (Suppl. II), ii45–ii51
García-Morales, V. J., Jiménez-Barrionuevo, M. M., Gutiérrez-Gutiérrez, L., (2012). “Transformational leadership influence on organizational performance through organizational learning and innovation”, Journal of Business Research, 65: 1040–1050.
 
Giangreco, A., Peccei, R., (2005). “The nature and antecedents of middle manager resistance to change: evidence from an Italian context”. Int. J. Hum. Resour. Manag. 16(10): 1812–1829.
Goleman, D. (2000). “Leadership that gets results”. Harvard Business Review; 78(2): 78-90.
Guerrero, E. G., Kim, A., (2013). “Organizational structure, leadership and readiness for change and the implementation of organizational cultural competence in addiction health services”. Evaluation and Program Planning, 40: 74-81.
Heckmann, N., Steger, T., Dowling, M., (2016). “Organizational capacity for change, change experience, and change project performance”. Journal of Business Research; 69, 777–784
Holt, D. T., Armenakis, A. A., Field, H. S. and Harris, S. G. (2007). “Readiness for Organizational Change, the Systematic Development of a Scale”. The Journal of Applied Behavioral Science; 43 (2): 232 -255.
Jiménez-Jiménez, D., Sanz-Valle, R. (2011). “Innovation, organizational learning, and performance”. Journal of Business Research; 64, 408–417.
Kotter, J. P., &Cohen, D. S. (2002). “Reative ways to empower action to change the organization: case in point”. Journal of Organizational Excellence, 22(1): 73-82.
Kovjanic, S., Schuh, S. C., & Jonas, K. (2013). “Transformational leadership and performance: An experimental investigation of the mediating effects of basic needs satisfaction and work engagement”. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 86(4), 543–555.
Leroy, H., Anseel, F., Gardner, W. L., & Sels, L. (2015). “Authentic leadership, authentic followership, basic need satisfaction, and work role performance: A cross-level study”. Journal of Management, 41(6), 1677–1697.
Maglio, P.P., Spohrer, J. (2008). “Fundamentals of service science”. J. Acad. Mark. Sci.; 36 (1), 18–20.
Marsick, V. J., & Watkins, K. E. (2003). “Demonstrating the value of an organization’s learning culture: The dimensions of the learning organization questionnaire”. Advances in Developing Human Resources; 5(2): 133-151.
Moustafa Mohamed, L. (2016). “Assessing the effects of transformational leadership: A study on Egyptian hotel employees”. Journal of Hospitality and Tourism Management; 27, 49-59.
Rosete, D., & Ciarrochi, J. (2005). “Emotional intelligence and its relationship to workplace performance outcomes of leadership effectiveness”. Leadership & Organization Development Journal, 26, Pages: 388−399.
Samad, S. (2009). “The Influence of emotional intelligence on effective leadership among managers in Malaysian Business Organizations”.The Business Review; 13, 164-170.
Schein, E. H. (1990). “Organizational Culture”. Journal of American Psychologist; 45(2): 109-119.
Sony, M., Mekoth, N. (2016). “The relationship between emotional intelligence, frontline employee adaptability, job satisfaction and job performance”. Journal of Retailing and Consumer Services; 30, 20-32.
Tippins M. J., Sohi R. S., (2003). “IT competency and firm performance: is organizational learning a missing link?”. Strategic Management Journal; 24(8): 745-761.
Tony, A.M. (2007). “Emotional intelligence, emotion and social work: Context, characteristic,complications and contribution”. The British Journal of Social Work; 37(2): 245-263.
 
Vakola, M., & Nikolaou, I. (2005). “Attitudes towards Organizational change. What is the role of Employees’ stress and commitment?” Employee Relations, 27: 160-174.
Van Dierendonck, D., Stam, D., Boersma, P., DeWindt, N., & Alkema, J. (2014). “Same difference? Exploring the differential mechanisms linking servant leadership and transformational leadership to followers outcomes”. The Leadership Quarterly, 25(3), 544–562.
Weber, P. S., & Weber, J. E. (2001). “Changes in employee perceptions during organizational change”. Leadership & Organization Development Journal; 22(6): 291-300.
Yukl, G. (1998). Leadership in Organization, Prentice- Hall, Inc Upper Saddle River, New Jersey, 4TH Ed.