استادیارگروه مدیریت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
چکیده
به‌رغم افزایش کمّی و غنای کیفی پژوهش‌های حوزه مناسبات کار و زندگی در سال‌های اخیر، کارکنان توان‌یابِ جسمی که در مواردی مشاغلی مشابه با کارکنان به لحاظ جسمی سالم را برعهده دارند، نادیده انگاشته شده‌اند. بنابراین، هدف مقاله حاضر، فهم سازه مناسبات کار و زندگی از منظر کارکنان توان‌یاب بود. این پژوهش مبتنی بر پارادایم تفسیری و رویکرد استقرایی است؛ بر اساس هدف بنیادی و از نظر نوع داده، کیفی محسوب می‌شود. مصاحبه‌های چندروایتیِ عمیق با 14 نفر از کارکنان توان‌یاب شاغل در سازمان‌های دولتی یا شرکت‌های خصوصی شهر تهران انجام شد. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل موقعیتی کلارک به عنوان یکی از رویکردهای نظریه‌پردازی داده‌بنیاد استفاده شد. روش نمونه‌گیری نظری بود و تعداد نمونه بر اساس کفایت نظری مقوله‌ها مشخص شد. برای تأیید قابلیت اطمینانِ تحلیل‌ها از سه روش همدستی، سه‌سویگی فضا و بازتاب‌پذیری استفاده شد. تحلیل‌ها داده‌ها در پنج گام و با ترسیم چهار نقشه موقعیتی ساخت‌نیافته، موقعیتی منظم، نقشه جهان‌ها و عرصه‌های اجتماعی و در نهایت نگاشت وضعیتی انجام شد. نتایج تحلیل‌ها نشان داد، مناسبات کار و زندگی از منظر کارکنان توان‌یاب شامل 25 مقوله در قالب شش مولفه کنش‌های فردی، کنش‌های جمعی، مولفه‌های ادراکی، ساخت‌های گفتمانی، مولفه‌های اجتماعی- فرهنگی و مولفه‌های ساختاری- سازمانی است. محدودیت‌های جسمانی، تشابه و هم‌زمانی تجارب جمعی، الگوپذیری و الگوسازی، القا کردن تصور آسیب‌پذیری، تحریف مفهوم معلولیت و ساختار غیرمنعطف سازمانی، نمونه‌هایی از مقوله‌های هریک از این مولفه‌ها بودند. در عین حال، این مقوله‌ها در پیوستاری از تضاد، تا غنی‌سازی مناسبات کار و زندگی جای گرفتند. با توجه به ارائه یک نظریه میان‌دامنه در این پژوهش، به پژوهشگران آتی پیشنهاد می‌شود مقوله‌های مکمل نظریه مذکور را واکاوی نمایند.
ابراهیمی, الهام. (1401). مناسبات کار و زندگی از منظر کارکنان توان‌یاب: نظریه‌پردازی داده‌بنیاد با رویکرد تحلیل موقعیتی. مطالعات رفتار سازمانی, 11(2), 63-94.
MLA
الهام ابراهیمی. "مناسبات کار و زندگی از منظر کارکنان توان‌یاب: نظریه‌پردازی داده‌بنیاد با رویکرد تحلیل موقعیتی". مطالعات رفتار سازمانی, 11, 2, 1401, 63-94.
HARVARD
ابراهیمی, الهام. (1401). 'مناسبات کار و زندگی از منظر کارکنان توان‌یاب: نظریه‌پردازی داده‌بنیاد با رویکرد تحلیل موقعیتی', مطالعات رفتار سازمانی, 11(2), pp. 63-94.
VANCOUVER
ابراهیمی, الهام. مناسبات کار و زندگی از منظر کارکنان توان‌یاب: نظریه‌پردازی داده‌بنیاد با رویکرد تحلیل موقعیتی. مطالعات رفتار سازمانی, 1401; 11(2): 63-94.
)