نقش هوش هیجانی و کار هیجانی در کاهش فرسودگی شغلی و افزایش رضایت شغلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دولتی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت دولتی دانشگاه پیام نور تهران ایران

3 مربی گروه اقتصاد دانشگاه پیام نور تهران ایران

4 کارشناسی ارشد مدیریت دانشگاه ازاد اسلامی ملایر ایران

چکیده

تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش هوش هیجانی و کار هیجانی در کاهش فرسودگی شغلی و افزایش رضایت شغلی انجام شده است. بدین منظور اثر هوش هیجانی بر مؤلفه­های کار هیجانی و  فرسودگی شغلی و همچنین رضایت شغلی مورد بررسی قرار گرفت. تحقیق از نظر هدف، کاربردی و براساس ماهیت و روش، توصیفی-همبستگی است. جامعۀ‌ آماری تحقیق، کارکنان ستادی شرکت خدمات مسافربری رجا به تعداد 187 نفر است که نمونۀ 132 نفری براساس جدول مورگان انتخاب شد. ابزار گردآوری داده‌ها، پرسشنامه بود که روایی و پایایی آن اثبات شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نرم­افزار Smart PLS به‌منظور بررسی مسیرهای مدل استفاده شد. نتایج نشان داد: هوش هیجانی اثر منفی و معنی­داری بر ناهماهنگی هیجانی و خستگی هیجانی و اثر مثبت و معنی­داری بر عملکرد فردی، رضایت شغلی و کار هیجانی دارد. اثر مؤلفه­های کار هیجانی یعنی ناهماهنگی هیجانی و تلاش هیجانی بر رضایت شغلی معنی­دار نبود. همچنین اثر مسخ شخصیت و خستگی هیجانی بر رضایت شغلی غیرمعنی‌دار، ولی اثر عملکرد فردی بر رضایت شغلی معنی­دار بود. به‌طور‌کلی می­توان گفت: توجه به هیجانات کارکنان در سازمان می­تواند پیامدهای مثبتی مانند رضایت و عملکرد داشته باشد و از پیامدهای منفی مانند فرسودگی شغلی جلوگیری می­کند. 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذر، عادل؛ غلام‌زاده، رسول و قنواتی، مهدی (1391)، مدل‌سازی مسیری ساختاری در مدیریت، تهران: انتشارات نگاه دانش.
آقاجانی، محمدجواد (1391)، مقایسۀ میزان فرسودگی شغلی پرستاران در بخش­های مختلف پرستاری، مجلۀ توسعه پژوهش در پرستاری و مامایی، دورۀ نهم، شمارۀ دو: 104ـ97.
اکبرزاده، حسین و نقی‌زاده، حسن (1393)، بررسی رابطۀ هوش هیجانی و فرسودگی مدیران و پرستاران بیمارستان‌های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، فصلنامۀ علمی - تخصصی طب کار، دورۀ ششم، شمارۀ اول: 47ـ37.
حقیقت‌جو، زهرا؛ شفیق‌پور، محمدرضا؛ انصاری، حمید و حقیقت‌جو، زینب (1387)، رابطۀ هوش هیجانی بر رضایت شغلی کارکنان زن و مرد دانشگاه­های علوم پزشکی کشور، فصلنامۀ دانشکدۀ پرستاری و مامایی، دورۀ ششم، شمارۀ چهارم: 169ـ157.
خزاعی، طیبه؛ خزاعی، طاهره و شریف‌زاده، غلام‌رضا (1385)، فرسودگی شغلی پرستاران و برخی عوامل مرتبط با آن، مجلۀ علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند، دورۀ13، شمارۀ 1: 62ـ56.
دلپسند، منصور؛ نصیری‌پور، امیراشکان؛ رئیسی، پوران و شهابی، مسعود (1390)، رابطۀ هوش هیجانی با فرسودگی شغلی پرستاران بخش‌های مراقبت ویژه، مجلۀ پرستاری مراقبت ویژه، دورۀ 4، شمارۀ 2: 86ـ79.
رسولی، ‌زینب (1391)، بررسی رابطه استرس شغلی و فرسودگی شغلی با میزان بهره­وری در خلبانان، مجلۀ علمی - پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، سال دهم، شمارۀ1،:137ـ133.
زمینی، سهیلا؛ حسینی‌نسب، داود؛ زمینی، سمیرا و زارعی، پروین (1389)، بررسی رابطۀ فرهنگ سازمانی با رضایت شغلی و فرسودگی شغلی میان کارکنان دانشگاه تبریز، فصلنامۀ‌ سلامت کار ایران، دورۀ8، شمارۀ1: 40ـ30.
عریضی، حمیدرضا؛ نوری، ابوالقاسم؛ زارع، راضیه و امیری، مولود (1391)، فراتحلیل تحقیقاتِ پیرامون رابطة فرسودگی شغلی با سلامت­روان، فصلنامة علمی - پژوهشی رفاه اجتماعی، سال سیزدهم، شمارۀ 48: 110ـ91.
فاطمی، محسن (1385)، انواع هوش، قابل دسترس در سایت: www.p30world.com
 
قلتاش، عباس؛ صالحی، مسلم و بهمنی، سمیه (1390)، رابطۀ هوش هیجانی با فرسودگی شغلی و شادکامی مدیران مدارس شهر مرودشت، فصلنامۀ رهبری و مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال پنجم، شمارۀ 2: 135ـ117.
مرادی، مرتضی؛ احمدی، علی­اکبر و دارائی، محمدرضا (1389)، نقش هوش هیجانی و هوش معنوی در رهبری حضرت امام خمینی(ره): آیا رهبری حضرت امام(ره) مبدأ الهی داشته است؟ مجلة مدیریت اسلامی، سال هیجدهم، شمارۀ81: 36-7.
میرکمالی، سیّدمحمد (1386)، رفتار و روابط در سازمان و مدیریت، چاپ اول، تهران: یسطرون.
یزدانی، زهرا و ریاضی، زهره (1391)، بررسی رابطه هوش هیجانی و بهره­وری کارکنان واحدهای اداری دانشگاه علوم پزشکی شهر شیراز در سال 1389، فصلنامۀ دانشگاهی یادگیری الکترونیکی (مدیا)، دورۀ3، شمارۀ3: 24ـ17.
Adelmann, P. K. (1995). Emotional labor as a potential source of job stress. In: Sauter, S.L., Murphy, L.R. (Eds.), Organizational Risk Factors for Job Stress. American Psychological Association, Washington, DC, pp. 371–381.
Akomolafe, M. J., & Ogunmakin, A. O. (2014). Job Satisfaction among Secondary School Teachers: Emotional Intelligence, Occupational Stress and Self-Efficacy as Predictors, Journal of Educational and Social Research, 4(3), 487-498.
Belmonte, J. (2008). Preventing burnout (signs, symptoms, causes, and coping strategies. [On-Line] Available: http://helpguid.org/burnout_signs_sypmtoms.htm [Accessed 4 April. 2009].
Brackett, M. A., Palomera, R., Mojsa-Kaja, J., Reyes, M. R., & Salovey, P. (2010). Emotion regulation ability, burnout, and job satisfaction among British secondary-school teachers. Psychology in the Schools, 47, 406–417.
Brotheridge, C. M., & Lee, R. T. (2002). Testing a conservation of resources model of the dynamic of emotional labor. Journal of Occupational Health Psychology, 7, 57–67.
Cammann, C., Fichman, M., Jenkins, D., & Klesh, J., (1979). The Michigan Organizational Assessment Questionnaire. Unpublished Manuscript. University of Michigan, Ann Arbor, MI.
Cheung, F. Y., & Tang, C. S. (2009). The influence of emotional intelligence and affectivity on emotional labor strategies at work. Journal of Individual Differences, 302, 75–86.
Chu, K. H., & Murrmann, S. K. (2006). Development and validation of the hospitality emotional labor scale. Tourism Management, 27, 1181–1191.
Davies, S. (2008). Emotional intelligence and leadership. Ceoforum Magazine, Winter,2008.
Diefendorff, J. M., & Richard, E. M. (2003). Antecedents and consequences of emotional display rule perceptions. Journal of Applied Psychology, 882, 284–294.
Farmer, S. (2004). The relationship of emotional intelligence to burnout and job satisfaction among nurses in early nursing practice, Doctor of Philosophy Dissertation. University of Utah.
Golman, D. (1998). What Makes a Leader? Harvard Business Review, 2, 37-48.
Grandey, A. (2000). Emotion regulation in the workplace: a new way to conceptualize emotional labor. Journal of Occupational Health Psychology, 5, 95–110.
Hochschild, A. R. (1983). The managed heart: commercialization of human feeling. University of California Press, Los Angeles, CA.
Jackson, S. E., Schwab, R. L., & Schuler, R. S. (1986). Understanding the burnout phenomenon. Journal of Applied Psychology, 714, 630–640.
Johanson, M. M., & Woods, R. H. (2008). Recognizing the emotional element in service excellence. Cornell Hospitality Quarterly, 49, 310–316.
JungHoon, Lee., & Chihyung, Ok. (2012). Reducing burnout and enhancing job satisfaction: Critical role of hotel employees’ emotional intelligence and emotional labor. International Journal of Hospitality Management, 31, 1101– 1112.
Kruml, S. M., & Geddes, D. (2000). Exploring the dimensions of emotional labor. Management Communication Quarterly, 14, 8–49.
Law, K. S., Wong, C., & Song, L. J. (2004). The construct and criterion validity of emotional intelligence and its potential utility for management studies. Journal of Applied Psychology, 893, 483–496.
Lopes, P. N., Salovey, P. S., Côté, S., & Beers, M. (2005). Emotion regulation abilities and the quality of social interaction. Emotion, 5, 113–118.
Mandip, G., Ali, S. F., Barkha, G., Godulika, D., & Kamna, L. (2012). Emotional intelligence as a forecaster of job satisfaction amongst the faculty of professional institutes of central indian city, indore. Journal of Management Sciences, 1(1), 37-43. 
Maslach, C., & Jackson, S. E. (1986). Maslach burnout inventory manual, 2nd ed. Consulting Psychologists Press, Palo Alto, CA.
Mayer, J. D., Salovey, P., & Caruso, D. R. (1999). Emotional intelligence as zeitgeist as personality and as a mental ability. San Francisco: Jossey-Bass.
Platsidou, M., & Salman, L. (2012). The role of emotional intelligence in predicting burnout and job satisfaction of Greek lawyers. International Journal of Law, Psychology and Human Life, 1(1), 13-22.
Platsidou, M. (2010). Trait emotional intelligence of Greek special education teachers in relation to burnout and job satisfaction. School Psychology International, 31(1), 60-76.
Psilopanagioti, A., Anagnostopoulos, F., Mourtou, E., & Niakas, D. (2012). Emotional intelligence, emotional labor, and job satisfaction among physicians in Greece. Health Services Research, 243, 1-12.
Salovey, P., & Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9, 185-211.
Togia, A. (2005). Measurement of burnout and the influence of background characteristics in Greek academic librarians. Library Management, 26(3), 42-56.
Wong, C., & Law, K. S. (2002). The effects of leader and follower emotional intelligence on performance and attitude: an exploratory study. Leadership Quarterly, 13, 243–274.
Wright, T. A., & Cropanzano, R. (1998). Emotional exhaustion as a predictor of job performance and voluntary turnover. Journal of Applied Psychology, 83, 486–493.
Zapf, D. (2002). Emotion work and psychological well-being. A review of literature and some conceptual considerations. Human Resources Management Review, 12, 237–268.