نقش واسطه‌ای خودتوسعه‌ای در رابطه رهبری تحول‌آفرین و چابکی سرمایه انسانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی اموزشی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران ایران

2 دانشجوی دکتری گروه مدیریت و برنامه ریزی اموزشی دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران ایران

چکیده

پژوهش حاضر باهدف تبیین نقش واسطه‌ای خودتوسعه‌ای در رابطۀ رهبری تحول‌آفرین و چابکی سرمایۀ انسانی انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی- همبستگی و روش تحلیل از نوع مدل‌یابی معادلات ساختاری بوده است. جامعۀ پژوهش شامل کلیه معلمان مدارس ابتدایی منطقه یک شهر تهران به تعداد 640 نفر بوده که با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای با اختصاص متناسب، 224 نفر از آنان انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه رهبری تحول‌آفرین باس و آلیو (2000)، خودتوسعه‌ای ابیلی و مزاری (1393) و چابکی سرمایۀ انسانی شریهای (2008) به‌ترتیب با پایایی 94/0، 92/0 و 90/0 استفاده شده است که روایی محتوای آنها نیز بررسی و تأیید شد. بررسی وضعیت متغیرها نشان داد، رهبری تحول‌آفرین ( 45/4)، خودتوسعه‌ای (20/4) و چابکی سرمایۀ انسانی (85/3) بالاتر از حد متوسط بوده است. مدل معادلات ساختاری نیز با شاخص‌های برازش مدل تأیید شد؛ براین‌اساس، رهبری تحول‌آفرین به‌طور مستقیم بر خودتوسعه‌ای (23/0=γ) و با میانجی‌گری خودتوسعه‌ای بر چابکی سرمایۀ انسانی (08/0=β) تأثیر داشته است. همچنین خودتوسعه‌ای به‌طور مستقیم بر چابکی سرمایۀ انسانی (33/0=β) تأثیرگذار بوده است. درنهایت اینکه، رهبری تحول‌آفرین به‌طور مستقیم بر چابکی سرمایۀ انسانی تأثیرگذار نبوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابیلی، خدایار؛ خباره، کبری؛ مزاری، ابراهیم و گرایلی، بیژن (1395)، نقش خودرهبری و خودمدیریتی بر سرمایه‌های انسانی سازمان‌های خدماتی دولتی (مطالعۀ موردی: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)، فصلنامۀ مدیریت دولتی، 8(1): 112-93.
ابیلی، خدایار؛ مزاری، ابراهیم؛ خباره، کبری و ملکی، معصومه (1394)، تبیین نقش سرمایه‌های انسانی کارکنان مراکز آموزش عالی در گرایش به نوآوری سازمانی آنان (مورد: دانشگاه بیرجند)، فصلنامۀ علمی پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 6(1): 84-63.
ابیلی، خدایار و مزاری، ابراهیم (1393)، توسعۀ منابع انسانی (جلد اول: با تأکید بر خودتوسعه‌ای، خودرهبری و خودمدیریتی)، تهران: انتشارات امید.
ابیلی، خدایار؛ مزاری، ابراهیم و زمانی، مهسا (1395)، برنامه‌ریزی توسعه فردی (راهنمای عمل خودتوسعه‌ای کارکنان و مدیران)، تهران: ابجد.
ادیبی‌فرد، شادی و وظیفه‌دوست، حسین (1389)، رابطه استراتژی چابکی، سازمان چابک و نیروی کار چابک در اورژانس بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران، نظام سلامت، 2(1و2): 66-59.
اسماعیلی، مهدی؛ ربیعه، مسعود و حیدری، علی(1392)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر چابکی منابع انسانی در صنعت خودرو ایران، چشم‌انداز مدیریت دولتی، 15: 117-95.
آقامحمدی، داود (1389)، عوامل مؤثر بر چابک‌سازی سازمان‌های نظامی کشور با نگرش به تهدیدات آینده، فصلنامۀ مطالعات دفاعی-استراتژیک، 11: 44.
آقامحمدی، داود و شهرآئینی، سیداسماعیل (1394)، شناسایی و ارزیابی اهم عوامل و شاخص‌های چابک‌سازی نیروی انسانی یگان‌های عمده قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) آجا متناسب با تهدید ناهمطراز، مطالعات دفاعی استراتژیک، 61: 98-75.
امین، فرشته و میر، فاطمه (1395)، بررسی تأثیرات متغیرهای جمعیت‌شناختی بر چابکی نیروی انسانی، فصلنامۀ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، 8(2):255-233.
پورکریمی، جواد؛ مزاری، ابراهیم و خباره، کبری (1395)، نقش یادگیری خودراهبر بر سرمایه‌های انسانی سازمان‌های دولتی(مورد: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)، پژوهش‌های مدیریت اجرایی، 8(15): 63-56.
 
پورکریمی، جواد؛ مزاری، ابراهیم؛ خباره، کبری و فرزانه، سمانه (1395)، رابطه صفات برتر خودتوسعه‌ای، دانش و اطلاعات بنیادی مدیران و عملکرد آنان (مطالعه موردی: مدیران مدارس شهر ری)، فصلنامۀ علمی-پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 7(1): 86-63.
تاجی، زهرا و بردبار، غلام‌رضا (1394)، بررسی رابطه رهبری‌تحول‌آفرین و چابکی منابع انسانی، فصلنامۀ‌ پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، 7(2): 177-153.
ضیایی، محمدصادق؛ حسنقلی‌پور، طهمورث؛ عباس‌پور، عباس و یاراحمدزهی، محمدحسین (1391)، تبیین مدل توسعه قابلیت‌های فردی سرمایة انسانی با هدف چابک‌سازی بنگاه‌های کوچک و متوسط، پژوهش‌های مدیریت عمومی، 5(15): 44-27.
عباس‌پور، عباس؛ میرکمالی، سیدمحمد؛ حسام امیری، روزبه و مرادی، کیوان (1393)، تبیین نقش چابکی سرمایۀ انسانی در توسعه چابکی استراتژیک (مورد مطالعه بانک انصار)، فصلنامۀ توسعه مدیریت پولی و بانکی، 2(4): 24-1.
مزاری، ابراهیم (1392)، بررسی رابطه خودتوسعه‌ای مدیران و عملکرد آنان و ارائه راهکارهای بهبود وضعیت مدیران مدارس شهر ری در سال تحصیلی 92-91، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران.
مزاری، ابراهیم (1393)، تبیین اندیشه سازمان خودتوسعه‌گر؛ با تأکید بر منابع انسانی خودتوسعه‌گر (خودتوسعه‌گران)، اولین سمپوزیوم بین‌المللی علوم مدیریت، ایران، تهران.
مزاری، ابراهیم و زمانی، مهسا (1395). تأثیرپذیری سرمایۀ انسانی از سازوکارهای روان‌شناختی-رفتاری خودتوسعه‌ای: خودنظم‌دهی، خودمدیریتی، خودرهبری و خودراهبری یادگیری، فصلنامۀ پژوهش‌های کاربردی روان‌شناختی، 7(3): 54-39.
مزاری، ابراهیم؛ فتح تبار فیروزجایی، کاظم؛ قنبرنیا، مهدی و باده‌بان، سودابه (1394)، نقش یادگیری خودراهبر بر سرمایه‌های انسانی مراکز آموزش عالی (مورد: دانشگاه تهران)،نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 10(2): 72-59.
مزاری، ابراهیم و مزاری، مرضیه (1393)، ارائه مدل جامع خودتوسعه‌ای مدیران و رهبران در سازمان‌ها (با تأکید بر عوامل فردی، گروهی و سازمانی)، اولین سمپوزیوم بین‌المللی علوم مدیریت، ایران، تهران.
مزاری، ابراهیم؛ خباره، کبری و باده‌بان، سودابه (1394)، تحلیل شکاف وضعیت خودتوسعه‌ای منابع انسانی مراکز آموزش عالی (مورد: دانشگاه تهران)، دومین همایش بین‌المللی مدیریت و فرهنگ توسعه، ایران، بوشهر.
موغلی، علی‌رضا (1382)، رهبری تحول‌آفرین در سازمان‌های اداری ایران، رسالۀ دکتری، دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبائی.
میرکمالی، سیدمحمد (1385)، رهبری و مدیریت آموزشی، تهران: انتشارات یسطرون.
میرکمالی، سیدمحمد؛ خباره، کبری؛ مزاری، ابراهیم و رومیانی، یونس(1394)، نقش واسطه‌ای سرمایه‌های انسانی، در رابطه خودرهبری کارکنان و چابکی سازمانی مدارس، فصلنامۀ پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، 1(4): 83-55.
میرکمالی، سیدمحمد؛ مزاری، ابراهیم؛ خباره، کبری و صدیقی، ایراندخت (1395)، تبیین نقش خودرهبری بر سرمایه‌های انسانی کارکنان مراکز آموزش عالی (مورد: دانشگاه تهران)، فصلنامۀ علمی پژوهشی مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، در نوبت چاپ.
نادریان جهرمی، مسعود و امیرحسینی، سیداحسان (1386)، بررسی رابطه ویژگی‌های شخصیتی و جمعیت‌شناختی مدیران ورزشی با مهارت‌های شغلی آنان، فصلنامۀ المپیک، 15(4): 114-105.
Alavi, S. & Dzuraidah, A.W. (2013). A Review on Workforce Agility. Research Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology. 5(16), 4195-4199.
Ardelt, M. (2008). Self-development through selflessness: The paradoxical process ofgrowing wiser. In H. A. Wayment & 1. J. Bauer (Eds.), Transcending self-interest: Psychological explorations o/the quiet ego (pp. 221-233). Washington, D.C.: American Psychological Association.
Bass, B. M., & Riggio, R. E. (2006). Transformational Leadership. Mahwah, New Jersey, Lawrence Erlbaum Associates.
Bass, B.M., Avilio, B.J. (2000). MLQ multifactor leadership questionnaire sampler set: technical report, leader form , rater form, and scoring key for MLQ form 5X-Short. 2nd ed., Mind Garden, Palo Alto, CA.
Ensher, E. A., & Murphy, S. E. (2005). Power mentoring: How successful mentors and protégés get the most out of their relationships. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Fryer, J.S. (1974) Labor flexibility in multiechelon dual-constraint job shops. Management Science, 20(7), 1073–1080.
Glinska, M., Carr, S. D. & Halliday, A. (2012). Workforce Agility: An Executive Briefing. Batten Briefing Innovators. Roundtable Series. The University of Virginia. s Darden School of Business.
Griffin, B., Hesketh, B. (2003). Adaptable behaviours for successful work and career adjustment. Aust. J. Psychol, 55 (2), 65-73.
Gumusluoglu, L. & Ilsev, A. (2009). Transformational Leadership, Creativity, and Organizational Innovation. Journal of Business Research, 62(4).
Holstein,W.K. and Berry,W.L. (1972) The labor assignment decision: an application of work flow structure information. Management Science, 18(7), 390–400.
Hopp, W. J. & Van Oyen, M. P. (2004). Agile Workforce Evaluation: A Framework for Cross-Training and Coordination. HE Transactions, 56(10), 919-940.
Kark, R. (2004). The Transformational Leader. Who is (s)he? A Feminist Perspective. Journal of Organizational Change Management, 17(2).
 
Madigan, J.C. (2016). Self-Development and the Art of Battle Command. Operational Architecture, TRADOC Program Integration Office for Army Battle Command Systems. Avilable at: www.dodccrp.org/events/1999_CCRTS/ pdf_files/ track_3/ 058madig.pdf
Madigan, J.C. (2016). Self-Development and the Art of Battle Command. Ph. D. thesis, Command and Control Research, London. Available: https://www.google.com/search?q= Self-development.
McClain, J.O., Schultz, K.L. and Thomas, L.J. (2000) Management of worksharing systems. Manufacturing and Service Operations Management, 2(1), 49–67.
Muduli, A. (2013). Workforce Agility: A Review of Literature. IUP Journal of Management Research, 12(3) , 55-65.
Narikbayeva, L.M. (2016). The Self-Development of Non-Academic Intelligence Forms in a Future Pedagogue. IEJME— Mathematics Education, 11(8), 2985-2994.
Pendharker, M. (1995). School, based conflict management. A summary of a thesis, SSTA Research Center Peport.
Ragin-Skorecka, K. (2016). Agile Enterprise: A Human Factors Perspective. Human Factors and Ergonomics in Manufacturing & Service Industries, 26 (1), 5–15.
Reider, B. J. (2016). Self-development handbook. The Combined Arms Center, Center for Army Leadership at (913) 758-3160 or http://usacac.army.mil/CAC/CAL.
Ren, S., Collins, N., Zhu, Y. (2014). Leadership self-development in China and Vietnam. Asia Pacific Journal of Human Resources. 52, 42–59
RosIntan, S. M., Abdul Rahman, R., & Ariff M. D., Malik, A.B. (2012). Relationship between Transformational Leadership and Employees Job Satisfaction among the Academic Staff. Social and Behavioral Sciences, 65, 885 – 890.
SACE (2016).Continuing Professional Teacher Development (CPTD) Management a system to realize a more inclusive education. Available at: https://www.google.com/ url?sa =t &rc t=j&q =&esrc =s &source =web &cd =168&cad = rja & uact= 8 & ved = 0ahUKEwjxnoKCz7fQAhUFvhQKHc.
Sawhney,R. and Piper, C.J. (1999) Improving plant performance through labor flexibility: management actions that work. Proceedings of the Decision Sciences Institute, 1063–1065.
Sherehiy, B., and Karwowski, K. (2014). The relationship between work organization and workforce agility in small manufacturing enterprises. International Journal of Industrial Ergonomics. International Journal of Industrial Ergonomics, 44 (3), 466-473.
Sherehiy, B., Karwowski, W. & Layer, J. K. (2007). A Review of Enterprise Agility: Concepts, Frameworks, and Attributes. International Journal of Industrial Ergonomics, 37,445-460.
U.S.A army/ Reider, B. J. (2016). Self-development handbook. The Combined Arms Center, Center for Army Leadership at (913) 758-3160 or http://usacac.army.mil/CAC/CAL.
Van Oyen, M.P., Gel, E.G.S. and Hopp,W.J. (2001) Performance opportunity for workforce agility in collaborative and noncollaborative work systems. IIE Transactions, 33, 761–777.
Verma, R., Agarwal, R.P. (2016). Self-development through Human Value Education. International Journal of Engineering and Technical Research (IJETR), 4(3), 5-8.
ZareZardeini, H. & yousefi, A. (2012). The Role of Emotional Intelligence on Workforce Agility in the Workplace. International Journal of Psychological Studies, 4(3), 48-61.