طراحی مدل ساختاری تفسیری نظام انگیزش هیات علمی دانشگاهها براساس تکنیک فازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس تهران ایران

2 نویسنده مسؤول: هیات علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش به طراحی مدل ساختاری تفسیری نظام انگیزش اعضای هیئت‌علمی دانشگاه براساس تکنیک فازی پرداخته شده است. تحقیق از نوع پیمایشی، از نظر هدف،اکتشافی و از نظر نوع جمع‌آوری اطلاعات، توصیفی- تحلیلی می­باشد. اجرای پژوهش به‌صورت قیاسی- استقرایی صورت پذیرفته است. رویکرد پژوهش ترکیبی بوده و راهبرد پژوهش، کمی سپس کیفی است. در پژوهش حاضر به‌دلیل پیچیدگی ماتریس طرح‌شده نمونه‌هایی نظری شامل 14 نفر از صاحب‌نظران و خبرگان هیئت‌علمی انتخاب شدند. براساس یافته‌های پژوهش در فضای فازی و تغییرات نوآورانه در تکنیک، راهبردهای عدم تمرکز و زمان کاری شناور بیشتر از سایر راهبردهای انگیزش دارای امتیاز بودند. نتایج به‌دست‌آمده با نظریه‌های متأخر مدیریت و سازمان مطابقت دارد و مهم‌ترین علت این اولویت را می‌توان در بلوغ سازمانی اعضای هیئت‌علمی دانست که سازمان‌ها با آن روبه‌رو هستند. نتایج پژوهش، دربرگیرندۀ مدل یکپارچة ساختاری تفسیری ISM در پنج سطح باتوجه‌به روابط یک‌طرفه یا دوطرفه است و با مدل‌های کلاسیک انگیزش مانند مازلو و الدرفر در تناقض است. مهم‌ترین عامل تناقض در نوع نیازها، عوامل انگیزش و مطرح‌شدن عوامل شغلی و عوامل سازمانی مرتبط با اعضای هیئت‌علمی است. درحقیقت مدل از حالت تک‌بعدی صرف خارج شده و یک رویکرد بهینه، جامع و تلفیقی از تمامی نظریه‌ها و مدل‌های انگیزش باتوجه‌به شرایط حاضر سازمان‌ها ارائه می‌کند؛ به‌طوری‌که در پایین‌ترین سطح، زمان کاری شناور و سبک مدیریت مشارکتی جای گرفته است و در بالاترین سطح، یعنی سطح اول عدم تمرکز قرار می‌گیرد. هرچه عناصر در سطح بالاتری قرار گرفته باشند، قدرت تحریک‌کنندگی آنها کم‌تر و میزان وابستگی بیشتر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذر، عادل و بیات، کریم (1387). طراحی مدل فرایند محوری کسب‌وکار با رویکرد مدل‌سازی (ISM) ساختاری تفسیری. نشریه مدیریت فناوری اطلاعات، 2(1): 3 – 18.
آذر، عادل و فرجی، حجت (1389). علم مدیریت فازی، تهران: مهربان نشر.
آذر، عادل و رجب‌زاده، علی (1394). تصمیم‌گیری کاربردی، تهران: نشر نگاه دانش.
ابراهیم‌زاده پزشکی، رضا؛ جلیلیان، نگار و میرفخرالدینی، سیدحیدر (1393). ارائه مدلی برای کنترل و کاهش آسیب‌های ناشی از وقوع زلزله با رویکرد مدل‌یابی ساختاری تفسیری دانشگاه یزد. مدیریت بحران، (5): 65 – 78.
احمدآبادی، آرزو؛ کرمی، مرتضی و آهنچیان، محمدرضا (۱۳۹۳). بهسازی سازمانی عامل مهم توسعه اعضای هیئت‌علمی در مؤسسات آموزش عالی. اولین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در مدیریت کسب‌وکار، سازمان مدیریت صنعتی: 1-6.
اصغرپور، محمدجواد (1386). تصمیم‌گیری‌های چند معیاره. تهران: انتنشارات دانشگاه تهران.
الفت، لعیا و شهریاری‌نیا، آرش (1393). مدل‌سازی ساختاری تفسیری عوامل مؤثر بر انتخاب همکاری در زنجیره تأمین چابک. نشریه مدیریت تولید و عملیات، دوره5، شماره 2: 109 – 128.
الوانی، سیدمهدی (1392). مدیریت عمومی، تهران: نشرنی.
انصاری، ایمان و صادقی مقدم، محمدرضا (1393). تعیین روابط و سطح‌بندی محرک‌های مدیریت زنجیره تأمین سبز با رویکرد مدل‌سازی تفسیری ساختاری. مطالعات مدیریت صنعتی، 12(35): 150-123.
برومند، زهرا (1397). مدیریت رفتار سازمانی، تهران: نشر پیام‌نور.
ترابیان، سعادت؛ چراغی، محمدعلی و همایون، امیرآذر (1392). میزان رضایت‌مندی پزشکان خانواده از "برنامه پزشک خانواده" در استان همدان. فصلنامه پایش پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، 189-296.
جعفری، مصطفی؛ اخوان، پیمان؛ ضرغامی، حمیدرضا و سبزی‌کاران، اسماعیل (1391). عوامل انگیزشی ارتباطات اثربخش در سازمان‌های دانش‌محور. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، دوره 3، شماره 1، بهار: 141-165.
جوانشیر، حسن؛ فضلعلی، امیر و خزاعی، محمد (1387). اولویت‌بندی گزینه‌های سرمایه‌گذاری با معیارهای اقتصادی و غیراقتصادی با به‌کارگیری تکنیک TOPSIS فازی. ششمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع، تهران.
جویباری، لیلا؛ شیرمحمدلی، گلناز؛ حکمتی‌پور، نفیسه؛ شفیع‌پور، ویدا و ثناگو، اکرم (1393). تجارب پرستاران بالینی از چرخش شغلی. فصلنامه مدیریت پرستاری، دوره سوم، شماره اول، بهار: 66-74 .
حسین‌پور، ناصر (1392). بررسی تأثیر تنوع در کار بر میزان انگیزش کارکنان اداره کل راه و ترابری استان سمنان، راه ابریشم. نشریه وزارت راه و شهرسازى، فروردین ماه، سال 18 ،شماره 140.
حسینی، سیدفخرالدین و سلطانی، فاطمه (1396). بررسی رابطه کار تیمی با استرس شغلی و انگیزش شغلی پرستاران. بالینی پرستاری و مامایی، پاییز، دوره  6،  شماره  3: 82 - 90.
خلیلی‌پور، حاتم و خنیفر، حسین (1396). بررسی ساختاری تأثیر عدالت رویه‌ای و اشتیاق شغلی بر اشتراک‌گذاری دانش و رفتار کاری نوآورانه. مطالعات رفتار سازمانی، دوره 6، شماره 4، شماره پیاپی 24، زمستان: 27-52.
داوودی، حسین؛ بهاری، فرفشاد و میرزاجانی، سیدمرتضی (1391). رابطه فرهنگ سازمانی و انگیزش شغلی با رضایت شغلی معلمان. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، دوره 4، شماره 13، زمستان: 127-.139
رابینز، اﺳﺘﯿﻔﻦ (1386). رفتار سازمانی. ترجمه علی پارساییان، سیدمحمد اعرابی، چاپ 14، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
رمضانیان، محمدرحیم و زارعی دودجی، ابوالقاسم (1391). انتخاب استاد نمونه براساس مدل تاپسیس سلسله‌مراتبی در محیط فازی. فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، شماره 66: 49- 73 .
سیدجوادین، سیدرضا؛ عاطفت‌دوست، علی‌رضا و راموز، نجمه (1389). بررسی مدل ترکیبی انگیزش کارکنان اُلدهام- روزنبام در شرکت برق منطقه‌ای تهران. پژوهش‌های مدیریت، سال 3 ، شماره:
5 – 17.
سیدحسینی، سیدمحمد؛ علی‌احمدی، علی‌رضا، فکری، رکسانا و فتحیان، محمد (1388). طراحی الگوی چابکی در فرایند توسعه محصول جدید با استفاده از مدل تحلیل مسیر در صنایع خودروسازی ایران. نشریه بین‌المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید: 77-89 .
شاهنده، اکرم (1394). بررسی رابطه انواع سبک‌های رهبری مدیران فروش با رضایت شغلی کارکنان شرکت توزیع داروپخش. کنفرانس مدیریت و کارآفرینی در شرایط اقتصاد مقاومتی، دوره 1.
عالم‌تبریز، اکبر؛ حمیدی، ناصر و پویانفر، فرزاد (1393). رویکردی نرم در تصمیم‌گیری چندشاخصه گروهی فازی. فصلنامه مدیریت توسعه و تحول، 16: 1 -13.
 
کاظم‌نژاد، سیدمحمد؛ رمضانی، امید؛ موسویون، سیدسعید و ثریایی، علی (1390). استقرار نظام پذیرش و بررسی پیشنهادات با رویکرد تحول و بهبود در نظام اداری و بهره‌وری سازمان. همایش بین‌المللی مدیریت فرایندهای سازمانی، جهاد دانشگاهی واحد تهران، معاونت توسعه و مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور، دوره 2.
کشتکاران، علی؛ خوارزمی، عرفان و یوسفی صدیقه (1385). بررسی نیازهای انگیزشی پرستاران بیمارستان‌های آموزشی منتخب دانشگاه علوم پزشکی براساس سلسله‌مراتب نیازهای مازلو. مدیریت سلامت، تابستان، سال9، شماره 24: 45-50. 
مبینی، مهدی؛ عباس‌پور، عباس و مبین، میثم (1393). ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻋﻀﺎی ﻫیئت‌ﻋﻠﻤﻲ راﻫﺒﺮدی اﺛﺮﮔﺬار در ارﺗﻘﺎی ﻛﻴﻔﻴت دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی. اوﻟﻴﻦ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺲ ﻣﻠﻲ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ در ﻧﻈﺎمﻫﺎی داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ، ﺗﻬﺮان، داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺮﻳﻒ، اردﻳﺒﻬﺸﺖﻣﺎه: 1-10.
محمدی، علی و امیری، یاسر (1391). ارائه مدل ساختاری تفسیری دستیابی به چابکی ازطریق فناوری اطلاعات در سازمان‌های تولیدی. مدیریت فناوری اطلاعات، 4(13): 115 -134.
معین‌الدینی، مظاهر؛ خراسانی، نعمت‌اله؛ دانه‌کار، افشین و درویش‌صفت، علی‌اصغر (1390). مکان‌یابی محل دفن پسماند شهر کرج با استفاده از تاپسیس فازی سلسله‌مراتبی (مطالعه موردی شهر کرج). مجله منابع طبیعی ایران، دوره 64 ، شماره 2: 155 – 167.
نجفی، علی؛ تقوی‌فرد، محمدتقی؛ زرین، حمیدرضا و باشکوه، اکبر (1396). شناسایی عوامل مؤثر بر انگیزش انتقال آموزش در شرکت ملی صنایع پتروشیمی و اولویت‌بندی آن با تکنیک فرایند سلسله‌مراتب گروهی. مدیریت و برنامه‌ریزی در نظام‌های آموزشی، بهار و تابستان، دوره 10، شماره1 (پیاپی 18): 29 - 48 .
هومن، حیدرعلی (1381). تهیه و استانداردساختن مقیاس سنجش رضایت شغلی، مرکز آموزش مدیریت دولتی، تهران.
یعقوب‌پور، سیما و فاطمی‌نژاد، محمد (1396). رابطه رضایت شغلی با انگیزش کارکنان با مدل دوعاملی هرزبرگ. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، بهار، دوره 8، شماره1: 263-281.
Adzei, F. A. & Atinga, R. A. (2012). Motivation and retention of health workers in Ghana's district hospitals: addressing the critical issues. Journal of health organization and management, 26(4), 467-485.
Agarwal, A., Shankar, R. & Tiwari, M. K. (2007). Modeling agility of supply chain. Industrial Marketing Management, 36.  443-457.
Demir, C., Ozaltin, H. & Celik, Y.( 2002). Determining the level of job satisfaction of nurses working at Turkish military forces hospitals. Military Medicine, 167: 402-405.
 
Crow, M. S., Lee, C.B. & Joo, J.J. (2012). Organizational justice and organizational commitment among South Korean police officers: An investigation of job satisfaction as a mediator. Policing: An International Journal of Police Strategies & Management, 35(2), 402-423.
Franco, L. M., Bennett, S., Kanfer, R.& Stubblebine, P. (2004). Determinants and consequences of health worker motivation in hospitals in Jordan and Georgia. Soc Sci Med; 58(2): 343-55.
Gullickson, L. (2011). Herzberg's Theory of Motivation as Applied to Community College Full-Time and Adjunct Online Faculty, ProQuest LLC. 789 East Eisenhower Parkway, PO Box 1346, Ann Arbor, MI 48106.‏
Thakkar, J., Deshmukh, S.G., Gupta, A.D. & Shankar, R. (2006). Development of a balanced scorecard: an integrated approach of interpretive structural modeling (ISM) and analytic network process (ANP). International Journal of Productivity and Performance Management, 56(1), 25-59.
Kannan, G. & Haq, A.N. (2007). Analysis of interactions of criteria and sub-criteria for the selection of supplier in the built-in-order supply chain environment. International Journal of Production Research, 45(17), 3831-3852.
Kelemenis, A. & Askounis, D. (2010). A new TOPSIS-based multicriteria approach to personnel selection. Expert Systems with Applications, 37, 4999-5008.
Leung, B.W. (2008). Factors affecting the motivation of Hong Kong primary school students in composing music. International Journal of Music Education, 26(1), 47-62
Madagamage, G.T., Warnakulasooriya, B.N.F. & Wickramasuriya, H.V.A. (2014). Factors influencing motivation to transfer training: an empirical study of a government sector training program in Sri Lanka. Tropical Agricultural Research, 26(1), 12-25.
Nishat Faisal, M., Banwet, D.K. & Shankar, R. (2006). Supply chain risk mitigation: modeling the enablers. Business Process Management Journal, 12(4), 535-552.
Paice, E., Aitken, M., Cowan, G. & Heard, S. ( 2000). Trainee satisfaction before and after the calman reforms of specialist training: question native survey. British Medical Journal, 320, 832- 36.
Rheinberg, F. & Engeser, S. (2018). Intrinsic motivation and flow. In Motivation and action (pp. 579-622), Springer, Cham.
Ravi. V. & Shankar, R. (2005). Analysis of interactions among the barriers of reverse logistics. Technological Forecasting and Social Changes,(72). 1011- 1029.
Siddiqui, Z.S. (2009). Faculty development: A step towards quality and excellence. Journal of Quality and Technology Management, 5(2), 17-26.
Stamov-Roßnagel, C. & Hertel, G. (2010). Older workers' motivation: against the myth of general decline. Management decision, 48(6), 894-906.‏
Talib, F. (2011) The Barriers To Total Quality Management Implementation Using Interpretive Structural Modeling Approach. Benchmarking: An International Journal, 18(4): 563-587.
Todericiua, R., Anca, A. & Oana, A. (2013). International Economic Conference of Sibiu 2013 Post Crisis Economy, Elsevier Science Direct, Procedia Economics and Finance 6, 405-413.
Warfield J.N.; (1976) Societal systems: Planning, policy and complexity; Willy Interscience, New York.