تحلیل و ارزیابی اثر مزاج بر تمایل به افشاگری و نقش تعدیل‌کننده متغیرهای جمعیت‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده مدیریت، اقتصاد و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانشجوی دکتری، مدیریت رفتار سازمانی، دانشکده مدیریت، اقتصاد و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر مزاج کارکنان بر تمایل به افشاگری آنان با نقش تعدیل­گری متغیرهای جمعیت‌شناختی انجام شده ­است. این مطالعه ازحیث هدف، کاربردی و از نوع توصیفی بوده و با روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری موردمطالعه در این پژوهش300 نفر از کارکنان ستاد شرکت نفت یکی از مناطق غرب کشور می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 169 نفر از آنان به‌عنوان نمونه آماری درنظر گرفته شد. برای انتخاب اعضای نمونه از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شد. برای جمع‌آوری داده­ها از پرسشنامه استاندارد تعیین مزاج سلمان­نژاد و پرسشنامه پارک استفاده شد. داده­ها با استفاده از نرم‌افزار
Smart PLS2 به‌منظور مدل­یابی به روش حداقل مربعات جزئی، تجزیه‌وتحلیل شد. یافته‌های این پژوهش
نشان می‌دهد که بین گرمی مزاج کارکنان و تمایل به افشاگری آنان ارتباط مثبت و معنی‌دار وجود دارد و ارتباط بین سردی مزاج کارکنان و تمایل به افشاگری آنان منفی و معنی‌دارست و همچنین ارتباط بین خشکی مزاج و تمایل به افشاگری کارکنان منفی و معنی‌دارست و تری مزاج کارکنان با تمایل به افشاگری آنان ارتباط مثبت و معنی‌داری دارد. سرانجام متغیرهای جمعیت‌شناختی در این پژوهش که به‌عنوان متغیرهای تعدیل­گر بیان شد، درارتباط بین گرمی مزاج و تمایل به افشاگری کارکنان و نیز خشکی مزاج و تمایل به افشاگری آنان
تأثیر معنی‌داری ندارد.

کلیدواژه‌ها


ابن‌سینا، حسین‌بن‌عبد الله (1395). قانون، ترجمه عبدالرحمن شرفکندى. جلد اول، تهران: سروش، چاپ هجدهم.
افشانی، مینو؛ وحدتی، حجت؛ حکاک، محمد و موسوی، نجم‌الدین (1397). بررسی عوامل اثرگذار بر قصد تخلفات در کارکنان بخش بهداشت و درمان. فصلنامه مدیریت و بهداشت و درمان، سال 9، شماره 2: 86-77.
ایزدپناه، نوروز؛ رزمان، علی و صبوحی لکی، بهروز (1395). بررسی پدیده سوت‌زنی افشاگری در سازمان‌ها باتأکیدبر آموزه­های دینی. اولین کنفرانس ملی مدیریت و اقتصاد جهانی، تهران: دانشگاه علم و فرهنگ.
خانلری، جواد؛ نامداری، ابراهیم و طلایی‌تبار، منیره‌سادات (1396). بررسی فرایند تأثیر محیط بر شخصیت متنبی و سعدی. فصلنامه مطالعات تطبیقی، دوره 15، شماره 43: 157-181.
داوری،‌ علی و ‌رضازاده، ‌آرش‌ (1397). ‌مدلسازی معادلات ساختاری با نرم‌افزارPLS. تهران:‌ ‌جهاد‌ دانشگاهی، چاپ دوم.
شهبازی، قاسم و نصر اصفهانی، علی (1393). سوت‌زدن در پرستاران: بیمارستان امام خمینی ارومیه. اولین کنفرانس بین‌المللی درباره حسابداری و مدیریت.
صفری، محمدامین؛ کوشکی جهرمی، مریم؛ زر، عبدالصالح و خرمایی، فرهاد (1396). بررسی رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت با گرمی و سردی مزاج دختران جوان. مجله طب سنتی اسلام و ایران، سال هشتم، شماره­ 2: 154-147.
صفری، محمدامین؛ کوشکی جهرمی، مریم و زر، عبدالصالح (1395). نقش مزاج‌های چهارگانه در میزان فعالیت بدنی پسران جوان. پژوهش­های فیزیولوژی و مدیریت در ورزش، سال هشتم، شماره 4:
 125-117.
عریضی، حمیدرضا و منجوقی، نرگس (1392). رابطه برون‌گرایی و نورزگرایی با افشاگری تخلف سازمانی. مجله روان‌شناسی معاصر، سال هشتم، شماره­ 1: 61-72.
علیزاده، زهرا (1392). بررسی رابطه مزاج، ابعاد شخصیت و شخصیت برند.پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا(س).
فرهادی­نژاد، محسن و جعفری، سکینه (1398). شناسایی علل سوت­زنی سازمانی و دلایل عدم تمایل به سوت­زنی در سازمان‌های دولتی. مدیریت سازمان‌های دولتی، سال هفتم، شماره 4: 78-65.
موسوی، سیدنجم‌الدین؛ امیری و فرخی، مجتبی (1393). تأثیر رفتار سازمانی مثبت بر رفتار انحرافی کاری (نقش میانجی: جو اخلاقی سازمان). فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، سال سوم، شماره 4، 172-147.
ناصری، محسن (1383). طب سنتی ایران و توسعه آن با استفاده از رهنمودهای سازمان جهانی بهداشت. دانشور پزشکی، دوره 11، شماره 5: 53- 66. 
یثربی، سیده‌مرضیه؛ فرمهینی فراهانی، محسن؛ خیراندیش، حسین و اصغری، مجید (1394). تبیین نقش مزاج در تعلیم‌وتربیت باتأکیدبر تربیت اخلاقی از دیدگاه حکمای اسلامی و صاحب‌نظران طب سنتی ایران. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، سال 23، دوره جدید، شماره 28:  35-66.
Bjørkelo, B., Einarsen, S. & Matthiesen, S. B. (2010). Predicting proactive behaviour at work: Exploring the role of personality as an antecedent of whistleblowing behaviour. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83, 371-394.
Bradbury, R. A. (2010). Defense Industry Fraud and Whistle-blowing: a Study of theRelationship between Perceptions of Fraud and Whistle-blowing. Dissrtaion of Master of Art, the University of Texas, Texas.
Chiappelli, F., Prolo, P. & Cajulis, O.S. (2005). Evidence-based Research in Complementary and Alternative Medicine. I: History. Evid Based Complement Alternat Med 2, 45-453.
Connelly, B. S. & Ones, D. S. (2008). The personality of corruption a national-level analysis. Cross-Cultural Research, 42, 353- 385.
Greenberger, D. B., Miceli, M. P. & Cohen, D. J. (1987). Oppositionists and group norms: The reciprocal influence of whistle-blowers and co-workers. Journal of Business Ethics, 6(7), 527-542.
Greenwood, C. A. (2015). Whistleblowing in the Fortune 1000: what practitioners told us about wrongdoing in corporations in a pilot study? Public Relations Review, 41(4), 490–500.
Hwang, D.B.K., Chen, Y., Staley, A.B. & Tsai,Y. (2013). A comparative study of the propensity of whistle-blowing: empirical evidence from China, Taiwan, and the United States. International Journal of Accounting and Financial Reporting, 3(2), 202-224.
Keenan, J. P. (2002). Whistleblowing: A study of managerial differences. Employee Responsibilities and Rights Journal, 14(1), 17-32.
Köylüoğlu, A. S., Bedük, A., Duman, L. & Büyükbayraktar, H. H. (2015). Analyzing the Relation Between Teachers’Organizational Silence Perception and Whistle Blowing Perception. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 207, 536-545.
McCutheon, L.E. (2000). Is there a “whistleblower“ personality? Psychology. A Journal of Human Behavior, 37, 2-9.
Miceli, M.P. (2004). Whistleblowing research and The Insider: lessons learned and yet to be learned. Journal of Management Inquiry, 13(4):364-366.
Miceli, M.P. & Near, J.P. (1985). Characteristics of organizational climate and perceived wrongdoing associated with whistleblowing decisions. Personnel Psychology, 38, 525-544.
Miceli, M.P. & Near,J. P. (1994). Relationship among value congruence, perceived victimization, and retaliation against whistle-blowers. Journal of Management, 20, 773-794.
Miceli, M. P., Near, J. P. & Dworkin, T. M. (2008). Whistle-blowing in organizations. New York: Routledge, Taylor & Francis Group.
Miceli, M.P., Van Scotter, J. R., Near, J. P. & Rehg, M. T. (2001). Individual  Differences and whistle-blowers. In Academy of Management Proceedings, 12, 45-58.
Salmannezhad, H., Mojahedi, M., Ebadi, A., Mozaffarpur, A., Alipoor, A., Saghebi, R. & Montazeri, A. (2018). Design and Validation of Mizaj Identification Questionnaire in Persian Medicine. Iran Red Crescent Med J; 20(11).
Ody, P. (1993). The Complete Medicinal herbal. Dorling Kindersley, New York, NY.192 PP.
Park, H., Blenkinsopp, J., Oktem, M. K. & Omurgonulsen, U. (2008). Cultural orientation and attitudes toward different forms of whistleblowing: A comparison of South Korea, Turkey, and the UK. Journal of Business Ethics, 82(4), 929-939.
Puni, A., Agyemang, C. B. & Asamoah, E. S. (2016). Religiosity, job status and whistle-blowing: evidence from micro-finance companies in the Ga-East District of the Greater Accra Region of Ghana. Global Journal of Human Resource Management, 4(1), 52-64.
Read, W.J. & Rama, D.V. (2003). Whistle-blowing to internal auditors. Managerial Auditing Journal, 18(5), 354-362.
Rothbart, M.K & Jones, L.B (1998). Temperament, Self-regulation and Education. School Psychology review, 27,No 4.
Sims, R. L. & Keenan, J. P. (1998). Predictors of external whistleblowing:Organizational and intrapersonal variables. Journal of Business Ethics, 17, 411-419.
Shahinpoor, N. & Matt, B. F. (2007). The power of one: Dissent and organizational life. Journal of Business Ethics, 74, 37 - 48.
Toker, A. G. (2013). Teachers’ value orientations as determinants of preference for external and anonymous whistleblowing. International Journal of Humanities and Social Science, 3(4), 163-173.
Zakaria, M. (2015). Antecedent factors of whistleblowing in organizations. Procedia Economics and Finance, 28, 230–234.