الگویی از آنومی سازمانی و عوامل ایجادکننده ی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی موسسه اموزش عالی غیر دولتی غیر انتفاعی شاندیز مشهد

2 دانشیار گروه مدیریت بازرگانی دانشگاه علامه طباطبایی

3 استاد گروه مدیریت صنعتی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

نظریه‌های پست‌مدرن مدعی­اند تحولاتِ فضای کسب‌وکار، اثربخشی سازوکارهای سنتی کنترل سازمان را از بین برده و نظام هنجاری را جایگزین آنها کرده است. اختلال در نظام هنجاری، فضای آشفته‌ای به‌وجود می‌آورد که سازمان و اعضای آن از دستیابی به چارچوب راهنمای رفتاری محروم می‌شوند. این اختلال با عنوان نظریۀ "آنومی" در جامعه‌شناسی شناخته شد و این پژوهش تلاش کرده است به بسط مفهومی آنومی سازمان و عوامل ایجادکنندۀ آن بپردازد. پژوهش حاضر با روش‌شناسی کیفی، الگوی مستخرج از ادبیات جامعه‌شناسی و مدیریت را از طریق تحلیل محتوای قیاسی و استقرایی مصاحبه‌های انجام‌شده با خبرگان دانشگاهی (10 مصاحبه با روش نمونه­گیری قضاوتی و گلوله­برفی) جرح‌وتعدیل کرده است. در الگوی نهایی، پنج بُعد برای آنومی سازمانی شناسایی شد: عدم التزام به هنجارها، تعارض در هنجارها، ضعیف‌بودن هنجارها، ابهام در هنجارها، و فقدان هنجار. یافته‌ها نشان می‌دهد علاوه‌بر اهمیت متغیرهای نهادی در ایجاد فضای آنومیک، متغیرهای درون‌سازمانی متعددی نیز نقش دارند (15 متغیر) که به حوزه‌های مختلفی به‌ویژه فرهنگ و راهبرد مربوط است. بنابراین مدیران سازمان‌ها می‌توانند از طریق تقویت عناصر مؤثر در فرهنگ سازمان و ایجاد هماهنگی بین عناصر مختلف سازمان (فرهنگ، ساختار، محیط، راهبرد) عوامل بسترساز را تضعیف نمایند. باتوجه‌به جای‌گیری نظریۀ اصلی آنومی در پارادایم کارکردگرایانه، درنتیجه­گیری و ارائۀ پیشنهادها به پارادایم پست­مدرن نیز توجه شده است. درنهایت پیشنهادهای کاربردی برای مدیران به‌منظور کنترل وضعیت آنومیک ارائه می­شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بوریل، گیبسون و مورگان، گارت (1390)، نظریه­های کلان جامعه­شناختی و تجزیه‌وتحلیل سازمان، ترجمه محمدتقی نوروزی. چاپ سوم. تهران: انتشارات سمت.
پویافر، محمدرضا (1390)، آنومی و کجروی در جامعه درحال‌گذار، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، شماره 2: 55- 87.
حیدری، آرش؛ ستوده، ناورودی؛ سیدامید، شادمان فخرآبادی و نمازی، مرجان (1391)، آنومی یا آشفتگی اجتماعی: علل و پیامدها، همایش ملّی اشتغال، نظم، و امنیّت، تهران.
دفلور، ملوین (1371)، مبانی جامعه­شناسی، ترجمۀ حمید خضرنجات، چاپ اول. شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز.
رجب­زاده، احمد و کوثری، مسعود (1381)، آنومی سیاسی در اندیشه دورکیم، مجلّه علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، شماره 37: 31- 45.
ستوده، هدایت­اللّه (1386)، آسیب­شناسی اجتماعی (جامعه­شناسی انحرافات)، چاپ هجدهم، تهران: انتشارات آوای نور.
کرسول، جان و پلانوکلارک، ویکی (1390)، روش­های پژوهش ترکیبی، ترجمۀ علی­رضا کیامنش و جاوید سرایی، چاپ اول، تهران: نشر آییژ.
کوثری، مسعود (1386)، نظریه­های آنومی اجتماعی، چاپ اول. تهران: نشر سلمان.
کوئن، بروس (1391)، مبانی جامعه­شناسی، ترجمۀ غلام­عباس توسلی و رضا فاضل، چاپ بیست و پنجم. تهران: انتشارات سمت.
کیویستو، پیتر (1390)، اندیشه­های بنیادی در جامعه­شناسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، چاپ هشتم، تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1388)، دورکیم، ترجمۀ یوسف اباذری، چاپ دوم، تهران: نشر خوارزمی.
لِه­مان، جنیفر (1385)، ساخت­شکنی دورکِیم: نقدی پساپساساختارگرایانه، ترجمۀ شهناز مسمی­پرست، چاپ اول، تهران: نشر نی.
Cohen, D. V. (1993). Creating and maintaining ethical work climates: anomie in the workplace and implications for managing change. Business Ethics Quarterly, Volume. 3, pp. 343- 358.
Cullen, J. B., Parboteeah K. P. & Hoegl, M. (2004). Cross- national differences in manager's willingness to justify ethically suspect behaviors: a test of institutional anomie theory. Academy of Management Journal, Vol. 47, No. 3, 411–42.
Heydari, A., Davoudi, I. & Teymoori, A. (2011). Revising the assessment of feeling of anomie: Presenting a multidimensional scale. Procedia- Social and Behavioral Sciences, Vol. 30, pp. 1086– 1090.
Hodson, R. (1999). Organizational Anomie and Worker Consent. Work and occupations, Vol. 26, No. 3, pp. 292-323.
Johnson, P. & Duberley, J. (2010). Anomie and culture management: reappraising Durkheim. Organization, Vol. 18, No. 4, pp. 563- 584.
Johnson, J. L., Martin, K. D. & Saini, A. (2011). Strategic Culture and Environmental Dimensions as Determinants of Anomie in Publicly-Traded and Privately-Held Firms. Business Ethics Quarterly, Vol. 21, No. 3, pp. 473- 502.
Kalekin-Fishman, D. (2006). Studying Alienation: Toward a Better Society?. Kybernetes, Vol. 35, No. 3/4, pp. 522– 530.
Manrique de Lara, P. Z. & Rodriguez, T. F. (2007). Organizational anomie as moderator of the relationship between an unfavorable attitudinal environment and citizenship behavior (OCB): An empirical study among university administration and services personnel. Personnel Review, Vol. 36, No. 6, pp. 843-866.
Mansfield, P. M. (2004). Anomie and disaster in corporate culture: the impact of mergers and acquisitions on the ethical climate of market organizations. Marketing Management Journal, Vol. 14, No. 2, pp. 88- 97.
Martin, K. D., Johnson, J. L. & Cullen, J. B. (2009). Organizational Change, Normative Control Deinstitutionalization, and Corruption. Business Ethics Quarterly, Vol. 19, No. 1, pp. 105-130.
Messner, S. & Rosenfeld, R. (1997). Political restraint of the market and levels of criminal homicide: A cross national application of institutional-anomie theory. Social Forces, Vol. 75, pp. 1393– 1416.
Mestrovic, S. C. (1987). Durkheim's Concept of Anomie Considered as a Total Social Fact. British Journal of Sociology, Vol. 38, No. 4, pp. 576- 583.
Tsahuridu, E. E. (2009). An exploration of factors affecting anomia at work. 6th Critical Management Studies Conference, University of Warwick, UK.