اوباشگری سازمانی و عوامل سازمانی موجد آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 استاد مدیریت رفتار سازمانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

3 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

یکی از انواع حاد سوءرفتارهای سازمانی و بین­فردی در محیط کار، اوباشگری سازمانی است و به مفهوم سوءاستفاده جمعی کارکنان از یک همکار یا به‌نوعی آزار و اذیت روانی فرد توسط عده‌ای دیگر است که با ایجاد فشارهای روانی بر فرد موردنظر باعث ازبین‌بردن شخصیت او و ایجاد خلل در انجام منظم، مستمر و دائمی وظایف سازمانی می­شود. باتوجه‌به اهمیت مسئله اوباشگری و پیامدهای منفی آن شناخت و پیشگیری رفتارهای اوباشگری سازمانی نقش بسزایی در سلامت روانی و جسمانی کارکنان و افزایش بهره‌وری و کارایی سازمان خواهد داشت، ازاین‌رو، هدف مطالعه حاضر، شناسایی عوامل سازمانی موجد اوباشگری سازمانی در سازمان است. پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر نحوه گردآوری داده­ها توصیفی از نوع پیمایشی است که با بهره­گیری از تکنیک دلفی اجرا شده است. جامعه آماری کلیه خبرگان آشنا به موضوع پژوهش و درگیر در مسائل کارکنان با سابقه تخصصی و تجربی بوده‌اند که به روش هدف‌مند انتخاب شدند. درنهایت، 29 نفر در سه دور دلفی شرکت کردند و به پرسشنامه دلفی پاسخ دادند. ابتدا با مطالعه متون مرتبط با موضوع پژوهش 29 عامل سازمانی موجد اوباشگری شناسایی شد. سپس، این 29 عامل دراختیار خبرگان قرار گرفت و با نظر اصلاحی آنها و طی سه دور دلفی، 31 عامل شناسایی شد. برای اندازه‌گیری میزان توافق نظر خبرگان ضریب هماهنگی کندال محاسبه و دلفی در سه دور اجرا شد. درنتیجه، 31 عامل سازمانی موجد اوباشگری در پنج دسته: عوامل ساختاری، عوامل رفتاری – ادراکی، عوامل شغلی، عوامل مدیریتی و عوامل فرهنگی قرار گرفت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی، فضل‌اله؛ نصیریانی، خدیجه و اباذری، پروانه (1387). تکنیک دلفی: ابزاری در تحقیق. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، دوره هشتم، شماره اول: ۱۷۵-۱۸۵.
افخمی اردکانی، مهدی؛ رجب­پور، ابراهیم و هاشمی، مهدی (1394). ارائه مدلی به‌منظور تبیین سکوت سازمانی با استفاده از مدل‌سازی ساختاری تفسیری. فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، دوره چهارم، شماره سوم: 121-144.
بابامیری، محمد؛ ظهیری، آزیتا؛ نیسی، عبدالکاظم؛ ارشدی، نسرین و شهرویی، شهریار (1394). عوامل استرس­زای شغلی به‌عنوان پیش­بین­های بروز علائم روان­تنی. مجله علمی- پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ایلام، دوره بیست‌و‌سوم، شماره اول: 45-55.
زارع، امین؛ ابراهیمی، مسیح؛ سنجقی، محمدابراهیم و رمضان، مجید (1396). شناسایی و رتبه­بندی عوامل مؤثر بر ایجاد جو مسموم سازمانی به‌عنوان پیشایند فرهنگ مسموم سازمانی. فصلنامه مطالعات رفتارسازمانی، دوره ششم، شماره اول: 1-32.
سویدی، علی‌رضا، نوذرپورشمی، زینب؛ شکراللهی، علی‌رضا؛ سخایی­پور، لطیف؛ سلطانی، رامش و عمیدی، امل (1396). ارزیابی تأثیر اوباشگری بر عملکرد سازمان.اولین همایش بین­المللی و سومین همایش ملی پژوهش­های مدیریت و علوم انسانی، دانشگاه تهران.
غلامیان، المیرا (1395). رابطه بین سبک مربیگری و رفتار انحرافی کارکنان. پایان­نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی.
فرجی ­ارمکی، اکبر و طباطبائی، سیداحمد (1395). اوباشگری: سازندگان جنگ روانی در محیط‌های کسب‌وکار سازمانی، تهران: سپید.
فیاضی، مرجان و یوسفیان­آرانی، وحید (1394). تأثیر تضعیف اجتماعی بر تعهدسازمانی و درگیری شغلی. فصلنامه مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، دوره بیست‌و‌چهارم، شماره هفتاد‌ونهم: 47-72.
کوشازاده، سیدعلی و اسدزاده، محبوبه (1397). ارائه الگوی جامع اوباشگری (ترور روحی) در محیط کار باتأکید‌بر محیط­های آموزشی: پیشایندها، ابعاد و پیامدها. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، دوره نهم، شماره سوم: 69-90.
مهرانی، سعید (1391). عوامل مؤثر بر رفتارهای کاری مخرب کارکنان بانک ملی ایران، اداره امور شعب غرب تهران، پایان­نامه کارشناسی ارشد، ‌دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
ناظری، مسعود؛ حسن­پور، اکبر؛ جعفری­نیا، سعید و وکیلی، یوسف (1398). فراتحلیل پیشایندها و پسایندهای قلدری محل کار. فصلنامه مطالعات رفتارسازمانی، دوره هشتم، شماره دوم: 1-36.
هادوی­نژاد، مصطفی و درزی، لیلا (1394). رفتارهای انحرافی در سازمان: تبیین نقش ادراک حمایت سازمانی و بی­عدالتی، ناکامی و شخصیت. چشم­انداز مدیریت دولتی، شماره بیست‌وچهارم: 151-173.
هاشمی، سیداسماعیل؛ بشلیده، کیومرث؛ نعامی، عبدالزهرا و همایونی، عاطفه (1392). رابطه اوباشگری سازمانی و ابعاد آن با اعتماد سازمانی در کارکنان یک سازمان. دومین کنگره روان­شناسی اجتماعی ایران، تهران.
همایونی، عاطفه (1392). بررسی برخی از مهم­ترین پیشایندها و پیامدهای اوباشگری سازمانی در کارکنان شرکت پالایش گاز بیلند. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه اهواز، دانشکده تربیت بدنی و علوم ورزشی.
همایونی، عاطفه؛ هاشمی، سیداسماعیل؛ نعامی، عبدالزهرا و بشلیده، کیومرث (1394). رابطه اوباشگری سازمانی با خستگی مزمن و نارسایی­های شناختی شغلی. سلامت کار ایران، دوره دوازدهم، شماره دوم: 1-12.
Akar, N. Y., Anafarta, N. & Sarvan, F. (2011). Causes, dimensions and organizational consequences of mobbing: An empirical study. Ege Akademik Bakis, 11(1), 179-191.
Arnejčič, B. (2016). Mobbing in company: Levels and typology. Organizacija, 49(4), 240-250.
Bogathy, Z. (2002). Conflicts in Organisations. Timişoara: Eurostampa.
Celep, C. & Konakli, T. (2013). Mobbing experiences of instructors: causes, results, and solution suggestions. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(1), 193-199.
Cemaloğlu, N. (2011). Primary principals' leadership styles, school organizational health and workplace bullying. Journal of Educational Administration, 49(5), 495-512.
Davenport, N., Schwartz, R. D. & Elliott, G. P. (1999). Mobbing: Emotional abuse in the American Workplace. Civil Society Pub.
Elena Losa Iglesias, M. & Becerro de Bengoa Vallejo, R. (2012). Prevalence of bullying at work and its association with self-esteem scores in a Spanish nurse sample. Contemporary Nurse, 42(1), 2-10.
Ertureten, A., Cemalcilar, Z. & Aycan, Z. (2013). The relationship of downward mobbing with leadership style and organizational attitudes. Journal of Business Ethics, 116(1), 205-216.
Hall, T. (2019). Using transactional analysis to understand workplace bullying. Transactional Analysis Journal, 49(1), 32-42.
Horvat, B. & Pagon, M. (2012). Attitudes toward workplace mobbing in Slovenian research organizations. Organizacija, 45(4), 159-173.
Hüsrevsahi, S. P. (2015). Relationship between Organizational Mobbing and Silence Behavior among Teachers. Educational Sciences: Theory and Practice, 15(5), 1179-1188.
Karakas, S. A. & Okanli, A. (2015). The effect of assertiveness training on the mobbing that nurses experience. Workplace Health & Safety, 63(10), 446–451.
Kovacic, A., Podgornik, N., Pristov, Z. & Raspor, A. (2017). Mobbing in a Non-Profit Organisation. Organizacija, 50(2), 178-186.
Lange, S., Burr, H., Conway, P. M. & Rose, U. (2019). Workplace bullying among employees in Germany: prevalence estimates and the role of the perpetrator. International Archives of Occupational and Environmental Health, 92(2), 237-247.
Leigh, J. (2017). Recalcitrance, compliance and the presentation of self: Exploring the concept of organizational misbehavior in an English local authority child protection service. Children and Youth Services Review, (79), 612-619.
Leymann, H. (1993). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence Vict, 5(1), 33-34
Leymann, H. (1996). The content and development of mobbing at work. European Journal of Work and Organisational Psychology, (5), 165-84.
Malik, M. S., Sattar, S., Younas, S. & Nawaz, M. K. (2019). The Workplace Deviance Perspective of Employee Responses to Workplace Bullying: The Moderating Effect of Toxic Leadership and Mediating Effect of Emotional Exhaustion. Review of Integrative Business and Economics Research, 8(1), 33-50.
Maran, D. A., Bernardelli, S. & Varetto, A. (2018). Mobbing (bullying at work) in Italy: characteristics of successful court cases. Journal of Injury and Violence Research, 10(1), 17-24.
Mihăilescu, A. & Tomescu, C. (2017). Theoretical approaches regarding the mobbing phenomen. Journal of Community Positive Practices, 17(2), 74-81.
Ozturk, H., Sokmen, S., Yılmaz, F. & Cilingir, D. (2008). Measuring mobbing experiences of academic nurses: Development of a mobbing scale. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners, 20(9), 435-442.
Pascu, R. D. (2015). The Phenomenon of Mobbing. Research and Science Today, 1(9), 146-154
Qureshi, M. I., Iftikhar, M., Janjua, S. Y., Zaman, K., Raja, U. M. & Javed, Y. (2015). Empirical investigation of mobbing, stress and employees’ behavior at work place: quantitatively refining a qualitative model. Quality & Quantity, 49(1), 93-113.
Vandekerckhove, W. & Commers, M. R. (2003). Downward workplace mobbing: a sign of the times?. Journal of Business Ethics, 45(1-2), 41-50.
Vickers, M. H. (2010). Introduction—bullying, mobbing, and violence in public service workplaces: the shifting sands of "acceptable" violence. Administrative Theory & Praxis, 32(1), 7-24.
Vveinhardt, J. & Andriukaitienė, R. (2015). Questionnaire verification of prevention of mobbing/bullying as a psychosocial stressor when implementing CSR. Problems and Perspectives in Management, 13(2), 32-45.
WBI-USA (2014). Workplace Bullying Survey, Retrieved from: www.workplacebullying.org/wbiresearch/wbi-2014-us-survey.
Williams, P. L. & Webb, C. (1994). The Delphi technique: a methodological discussion. Journal of Advanced Nursing, 19(1), 180-186.
Yildirim, D., Yildirim, A. & Timucin, A. (2007). Mobbing behaviors encountered by nurse teaching staff. Nursing Ethics, 14(4), 447-463.
Zapf, D. (1999). Organizational, work group related and personal causes of mobbing/bullying at work. International Journal of Manpower, 20(1/2), 70-85.
Zapf, D. & Osterwalder, P. (1998). Organizational Causes of Workplace Harassment. Department of Psychology, J.W. Goethe-University Frankfurt.
Zuschlag, B. (1994). Mobbing: Shikane am Arbeitsplatz (Verlag für Angewandte Psychologie, Göttingen).