واکاوی محرک‌های سوت زنی در سازمان:کاربست فرا ترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یزد، گروه حسابداری، یزد، ایران.

2 استادیار گروه حسابداری و مالی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری ، دانشگاه یزد، یزد، ایران

3 دانشجوی دکترای تخصصی دانشگاه آزاد یزد

چکیده

سوت زنی در ادبیات ضد تقلب و ضدفساد جهان، عملی است که افکار عمومی یا مقامات صلاحیت‌دار را از وجود فرد (افراد) نادرست کار یا فعالیت‌های نادرست کارانه شامل طیف گسترده‌ای از کارهای غیرقانونی، زیر پا گذاشتن مقررات، و تهدید منافع عمومی یا خصوصی، مثل، تقلب و فساد مالی در بخش دولتی، عمومی، یا خصوصی آگاه می‌کند. هدف پژوهش حاضر شناسایی و بررسی عوامل مؤثر بر سوت زنی در سازمان است.از روش فراترکیب که نوعی مطالعۀ کیفی است و با نگرشی سیستماتیک به ترکیب‌یافته‌های کیفی پژوهش‌های دیگر پرداخته، تا مقوله‌های جدید و اساسی کشف شود، استفاده شد. بدین منظور با مبنا قراردادن گام‌های هفت‌گانة فراترکیب، به ارزیابی و تحلیل نظام‌مند 124 مورد از یافته‌های پژوهش‌های پیشین پرداخته و نظر 12 تن از خبرگان نیز اخذ و با آنتروپی شانون بر اساس تحلیل محتوا به تعیین ضریب اثر آن پرداخته شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که سوت زنی در سازمان شامل سه بعد محرک‌های فردی، سازمانی و فراسازمانی است از مجموع 23 مؤلفه جمع‌آوری‌شده ویژگی‌های جمعیت‌شناختی، مسئولیت‌پذیری، ساختار سازمانی و رهبری و مدیریت و... بیشترین تأثیر را در سوت زنی در سازمان دارند که بیشتر مربوط به عوامل فردی و عوامل سازمانی است و دیگر مؤلفه‌هایی چون سکوت مطیعانه، فناوری اطلاعات و... دارای کمترین اثر هستند. نتایج این پژوهش به اهمیت موضوع افشاگری و تأثیرات آن بر تصمیمات ذی‌نفعان اشاره می‌کند و تئوری‌های نمایندگی و حساسیت را به چالش می‌کشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. اسماعیلی ‌کیا، غریبه؛ نجف‌نیا، سمیه و اوشنی، محمد (1398)، بررسی رابطه بین سازوکارهای راهبری شرکتی برون‌سازمانی و تقلب مالی با تمرکز بر ارزیابی شناختی از تجویزهای تئوری نمایندگی، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی: 169-192.
  2. اشرفی، محمدمهدی (1393)، شناخت ابعاد و مسائل اخلاقی در حرفه حسابداری و حسابرسی، اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، حسابداری و اقتصاد شیراز، https://civilica.com/doc/421787.
  3. انصاری‌پور، مهدی؛ طبرسا، غلامعلی و پورعزت، علی‌اصغر (1400)، تدوین مدل بلوغ عوامل مؤثر بر سوت‌زنی در سازمان‌ها: روش فراترکیب، مطالعات رفتار سازمانی: 106-71.
  4. بنی‌مهد، بهمن (1400)، تبیین تمایلات رفتاری در گزارشگری مالی متقلبانه: آزمون نظریه روان‌شناسی ثبات رفتاری، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت: 129-141. 
  5. بولو، قاسم و اکبریان شورکایی، رضا (1396)، بررسی رابطه پدیده تماشاگری، قدرت شواهد و مسئولیت ادراک‌شده با احتمال گزارشگری تقلب، حسابداری ارزشی و رفتاری: 1-32.
  6. بیگی هرچگانی، ابراهیم؛ بنی‌مهد، بهمن؛ رئیس‌زاده، محمدرضا و رویایی، رمضانعلی(1396)، ارزش‌های انگیزشی و هشداردهی اخلاقی حسابرسان درباره خطاکاری، اخلاق در علوم و فناوری: 120-135.
  7. حسین‌پور، سعید و سعیدی، پرویز (1398)، بررسی تاثیر آگاهی از تخلفات مالی انجام‌شده بر رفتار و ارزش‌های اخلاقی حسابداران، مطالعات نوین کاربردی در مدیریت و اقتصاد: 90-102.
  8. دریایی، مجید؛ نیکومرام، هاشم و خان‌محمدی، محمدحامد (1398)، ویژگی‌های فردی و تمایل به گزارش اخلاقی تقلب در حرفه حسابرسی، اخلاق در علوم و فناوری: 170-177.
  9. دولتی، حسن و دیهیم‌پور، مهدی (1397)، تأثیر سوت‌زنی سازمانی بر افزایش شفافیت سازمانی با میانجی‌گری آوای سازمانی (موردمطالعه: کارکنان سازمان‌های دریایی)، آموزش علوم دریایی:
    164-179.
  10. رضازاده، جواد و محمدی، عبدالله (1398)، توانایی مدیریتی، ارتباطات سیاسی و گزارشگری مالی متقلبانه، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی: 217-238.
  11. شاه‌مرادی، نسیم (1399)، مبانی و زمینه های ارزیابی اخلاقی حسابداران از تقلب: دیدگاه دین، فلسفه و محیط، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی: 604-623.
  12. صفری، زهرا؛ بنی‌مهد، بهمن و موسوی کاشی، زهره (1397)، ماکیاولیسم و اثربخشی فردی حسابرس، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت: 105-120.
  13. طهرانی، مریم؛ وکیلی، یوسف و پورصمیمی، علی (1398)، سوت‌زنی در سازمان: معرفی یک رفتار فرااجتماعی مثبت، چهارمین کنفرانس ملی اقتصاد، مدیریت و حسابداری.
  14. عاقلی، میثم؛ نیک‌منش، شمس‌الدین و هاشم‌نیا، شهرام (1399)، بررسی تأثیر عوامل رهبری سازمانی بر تمایل به سوت‌زنی (موردمطالعه: کارکنان سیما، منظر و فضای سبز شهری شهرداری کرج)، مجله توسعه مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، 15(55): 35-1.
  15. عبدلی محمدرضا و ابراهیمی، عفت (1396)، عوامل مؤثر بر نگرش و شناخت اخلاق حسابداری، اخلاق در علوم و فناوری: ۱۱۱-۱۰۱.
  16. فرهادی‌نژاد، محسن و جعفری، سکینه (1398)، شناسایی علل سوت‌زنی سازمانی و دلایل عدم تمایل به سوت‌زنی در سازمان های دولتی، مدیریت سازمان‌های دولتی: 71-84.
  17. قاسمی، بهزاد و زاج، زهره (1396)، تأثیر رفتار شهروندی سازمانی بر دستاوردهای اقتصادی - اجتماعی با درنظرگرفتن میانجی‌گری شفافیت و سوت‌زنی سازمانی: یک رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری، اولین همایش حسابداری، مدیریت و اقتصاد با رویکرد پویایی اقتصاد ملی.
  18. مهرپرور، متینه (1398)، رابطه ارتباطات سیاسی و هزینه نمایندگی شرکت باتوجه‌به نقش تعدیلی کیفیت حسابرسی، پژوهش حسابداری: 159-186.
  19. نمازی، محمد و ابراهیمی، فهیمه (1395)، مدل‌بندی و تعیین اولویت عوامل مؤثر بر قصدگزارش تقلب‌های مالی توسط حسابداران، مطالعات تجربی حسابداری مالی: 1-28.
  20. نوری، معصومه (1397)، سوت‌زنی و تشریح جایگاه آن در نظام های نظارتی موجود در بازار مالی، دومین کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین در حسابداری، مدیریت، اقتصاد و بانکداری.
  21. نیک‌کار، بهزاد؛ آزادی، کیهان؛ بنی‌مهد، بهمن و باقرسلیمی، سعید (1399)، توانمندسازی روان‌شناختی و هشداردهی تقلب در حرفه حسابرسی: آزمون نظریه امنیت روان‌شناختی، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت:47-58.
  22. نیکنام فدافن، مهدی؛ محمدی، شعبان؛ عبدی ده‌سرخ، جلال و معین‌نژاد، بهراد (1397)، گزارشگری مالی و تشخیص شرکت‌های متقلب، همایش ملی مدیریت و کسب‌وکار الکترونیکی با رویکرد اقتصاد مقاومتی.
  23. هاشمی، سیدعباس و حریری، امیرسینا (1396)، ارزیابی توانایی قانون بنفورد در شناسایی و پیش‌بینی کشف تقلب مالی، بررسی‌های حسابداری و حسابرسی: 283-302.
  24. یزدانی، بهزاد (1400)، بررسی اهمیت اثربخشی کمیته حسابرسی درکاهش ریسک تقلب، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت: 59-67.
  25. Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior. Organizational Behavior and Human, Decision Processes. 179– 211. doi:10.1016/0749-5978(91)90020-T.
  26. Alisa G. Brink, D. Jordan Lowe& Lisa M. Victoravich (2013). The Effect of Evidence Strength and Internal Rewards on Intentions to Report Fraud in the Dodd-Frank Regulatory Environment. AUDITING، A Journal of Practice & Theory 1 August 2013. 87–104. doi: https://doi.org/10.2308/ajpt-50449.
  27. Boot,E.R. (2020). The feasibility of a public interest defense for whistleblowing. Law and Philosophy. 34-1.
  28. Kelly (2007). A Study of Whistle-Blowing among Trainee Auditors, British Accounting Review.Vol. 39. pp. 61–87.
  29. Brink, A. G.Cereola, S. J., & Menk, K. B (2015). The effects of personality traits, ethical position, and the materiality of fraudulent reporting on entry-level employee whistleblowing decisions. Journal of Forensic & Investigative Accounting.
    211-180.
  30. Ceva, E. & Bocchiola, M. (2020). Theoriesofwhistleblowing. Philosophy Compass. 12642.
  31. Dollinger, S. J., & Leong, F. T (1993). Volunteer bias and the five-factor model. The Journal of Psychology. 127(1), 29-36.‏
  32. Dyck, A, Morse, A & Zingales, L. (2010). Who Blows the Whistle on Corporate Fraud? The Journal of Finance. 2213–2253. http://www.jstor.org/stable/23324409.
  33. Dyck, A. Morse, A., & Zingales, L. (2010). Who blows the whistle on corporate fraud?. The journal of finance.2253-2213
  34. Dyck, A., Morse, A., & Zingales, L. (2010). Who blows the whistle on corporate fraud?. The journal of finance. 65(6), 2213-2253.‏
  35. Ettredge،M.JRichardson ،V.Scholz ،S. (2002). Dissemination of information for investors at corporate Web sites Journal of Accounting and Public Policy Volume 21, Issues 4–5, Winter 2002, Pages 357-369 .https://doi.org/10.1016/S0278-4254(02)00066-2.
  36. Gao, L. (2017) Review of Whistleblowing Studies in Accounting Research Examining Corporate Internal Whistleblowing Policy. Virginia Commonwealth University.
  37. Gao, L. & Brink, A. G. (2017). Whistleblowing studies in accounting research: A review of experimental studies on the determinants of whistleblowing. Journal of Accounting Literature.38.13-1.
  38. IOkeya,I,O. Olorunfemi S. A, Damilola G. E & Claudius A. O. (2020). Individual Factors and Internal Whistle blowing Intentions in the Nigeria Banking Industry.The International Journal of Business Management and Technology. Volume Issue .
  39.  
  40. Kashanipour, M., & Mohamadi, M. (2020). The effect of independence threat from political pressure on ethical decision-making process of Supreme Audit Court’s auditors: the mediating role of moral intensity. Journal of Financial Accounting Knowledge.7(4).126-97.
  41. Latan, H. Jabbour, C. J. C., & de Sousa Jabbour, A. B. L. (2020). Social Media as a Form of Virtual Whistleblowing: Empirical Evidence for Elements of the Diamond Model. Journal of Business Ethics.20-1
  42. Latan, H. Jabbour, C.J & Lopes Jabbour, A.B(2021). Social Media as a Form of Virtual Whistleblowing: Empirical Evidence for Elements of the Diamond Model. J Bus Ethics. 529–548. https://doi.org/10.1007/s10551-020-04598-y.
  43. Latan, H. Ringle, C. M., & Jabbour, C. J. C (2018). Whistleblowing intentions among public accountants in Indonesia: Testing for the moderation effects. Journal of Business Ethics.588-573. 
  44. Miceli, M. P & Near, J. P. (2005). Standing up or standing by: What predicts blowing the whistle on organizational wrongdoing?. In Research in personnel and human resources management. Emerald Group Publishing Limited.
  45. Nejad Toolami, B.Rahnamay Roodposhti, F. Nikoomaram, H.Banimahd, B., & Vakilifard, H. (2019). The survey of whistleblowing intentions for accounting frauds based on demographic individual differences among accounting staff. International Journal of Finance & Managerial Accounting.1-13.
  46. Niamh,M.Brennan (2012). Whistle-blowingPublisher:Blackwell Encyclopedia of Sociology Online Edition: Edition Chapter John Wiley & Sons, LtdEditors: GeorgeRitzer.https://www.researchgate.net/publication/273256729/Whistle-blowing
  47. Rajeevan, S. (2019). Building a bulletproof whistleblowing environment: an accountant’s perspective. Asian Journal of Accounting Research.
  48. Ramos Montesdeoca, M. Sánchez Medina,A.J &Santana, F. (2019). Research topics in accounting fraud in the sentury: A state of the art. Sustainability. 1570
  49. Robinson, S. N., Robertson, J. C& M. B. Curtis (2012). The Effects of Contextual and Wrongdoing Attributes on Organizational Employees. Whistleblowing Intentions Following Fraud. Journal of Business Ethics. Vol. 106. 213–227.
  50. Robinson,S.N. Robertson,J.C, & Curtis, M. B. (2012). The effects of contextual and wrongdoing attributes on organizational employees
  51. Seifert, D. L, Sweeney, J. T., Joireman, J & Thornton, J. M. (2010). The influence of organizational justice on accountant whistleblowing. Accounting, Organizations and Society. 707-717.
  52. Stubben, S. R., & Welch, K. T. (2020). Evidence on the use and efficacy of internal whistleblowing systems. Journal of Accounting Research.58(2).518-473. 
  53. Taylor,E.Z. & Curtis, M. B. (2013). Whistleblowing in audit firms: Organizational response and power distance. Behavioral Research in Accounting. 43-21. 
  54. Trongmateerut, P. & J. T. Sweeney (2013). The Influence of Subjective Norms on Whistle-Blowing: A Cross-Cultural Investigation, Journal of Business Ethics. Vol. 112. 437–451.
  55.  

 

مطالعات رفتار سازمانی
دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46
تابستان 1402
مرداد 1402
صفحه 105-136

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار