تدوین مدل تبیین"رفتار غیراخلاقی سازمان یار " در شرکت های دولتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه مدیریت دولتی، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

3 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، تهران، ایران

4 استادیار مدیریت بازرگانی بین‌المللی، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران

5 استاد علوم اجتماعی، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران

چکیده

یکی از چالش­های شرکت­های دولتی در ایران، بروز و شیوع رفتارهای غیراخلاقی است. اخیراً نوع جدیدی از این رفتارها تحت عنوان رفتار غیراخلاقی سازمان­یار مطرح شده است که با هدف انتفاع سازمان و کارکنان آن انجام می‌شود. پیرامون رفتارهای غیراخلاقی، نظریات و مدل­های گوناگونی وجود دارد، اما این­گونه به‌نظر می­رسد از پیشران­ها، مؤلفه­ها و راهکارهای مقابله با رفتار غیراخلاقی سازمان­یار در شرکت­های دولتی کم­تر بحث شده است. هدف غایی پژوهش، ارائه مدل تبیین رفتار غیراخلاقی سازمان­یار در شرکت­های دولتی می‌باشد. پژوهش صبغه کیفی دارد. با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون کدها شناسایی و متعاقب آن، مضامین پایه و سازنده مفهوم پژوهش دسته­بندی شد. پرسش­شوندگان از میان مدیران شرکت­های دولتی و متخصصان آکادمیک رفتار سازمانی می­باشند که با استفاده از روش نمونه­گیری هدف‌مند قضاوتی و گلوله برفی و ابزار مصاحبه داده­های پژوهش جمع‌آوری شد. به‌این‌منظور، 15 مصاحبه انجام شد و اشباع نظری از مصاحبه چهازدهم بود. یافته­های پژوهش حاکی از شناسایی 1259 کد اولیه ، 124 مضمون پایه و 32 مضمون سازنده و 6 مضمون فراگیر بود. نتایج تحقیق نشان داد رفتار غیراخلاقی سازمان­یار از 3 مؤلفه شامل سوءاستفاده جانی، سوءاستفاده مالی و سوءاستفاده اطلاعاتی تشکیل شده و عوامل کلیدی تأثیرگذار درقالب سه دسته عوامل تأثیرگذار مستقیم، میانجی و تعدیل­گر می­باشند. همچنین پیامدهای ناشی از بروز این رفتار شناسایی و راهبرهای مقابله با آن نیز ارائه شد که درقالب مدل تبیین رفتار غیراخلاقی سازمان­یار در شرکت­های دولتی ارائه شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


حسینی، زهرا؛ مرتضوی، سعید؛ رحیم­نیا، فریبرز و ناظم، شمس­الدین (1397)، شناسایی دلایل وقوع رفتارهای غیراخلاقی سازمان­یار در سازمان­های دولتی، فصلنامه مدیریت سازمان­های دولتی، دوره 6، شماره 4: 57-70.
دانایی‌فرد، حسن؛ دلخواه، جلیل و اسلامی، عباس (1397)، واکاوی انتظارات شهروندان از سازمان­های دولتی در ایران: روش ترکیبی اکتشافی، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، سال هفتم، شماره 1:
107-135.
فرهی، علی؛ فضائلی، احمد و ابراهیمی، الهام (1394)، معرفی الگوی مطلوب فرهنگ سازمانی با رویکرد کیفی و ذهن­کاوی مدیران، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، سال چهارم، شماره 4: 31-64.
Barnet, E. A. (2017). Bad Behavior with Good Intentions: The Role of Organizational Climate in Unethical Pro-Organizational Behavior. Clemson University Tiger Prints, MA. Thesis.
Baucus, M. S. & Baucus, D.A. (1997). Paying the piper: An empirical examination of longer-term financial consequences of illegal corporate behavior. Academy of Management Journal, 40, 129-151.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2), 77-101.
Chen, M.O., Chen Chao C. & Oliver J. Sheldon (2016). Relaxing Moral Reasoning to Win: How Organizational Identification Relates to Unethical Pro-Organizational Behavior. Journal of Applied Psychology, vol. 101, No 8: 1082-1096.
Gino, F., Ayal, S. & Ariely, D. (2013). Self-serving altruism? The lure of unethical actions that benefit others. Journal of Economic Behavior and Organization, 93, 285–292.
Kacmar, K. M., Bachrach, D.G., Harris, K. J. & Zivnuska, S. (2011). Fostering good citizenship through ethical leadership: Exploring the moderating role of gender and organizational politics. Journal of Applied Psychology, 96(3), 633–642.
Kalshoven, Karianne & Boon, Hans van Dijk Corine. (2016). Why and when does ethical leadership evoke unethical follower behavior? Journal of Managerial Psychology, 31 (2), 1-31.
Kim, M. Y., Miao, Q. & Park, S. M. (2015). Exploring the Relationship between Ethical Climate and Behavioral Outcomes in the Chinese Public Sector: The Mediating Roles of Affective and Cognitive Responses. International Journal of Business, Humanities and Technology, 5 (3), 321-337.
Lee, A., Schwarz, G., Newman, A. & Legood, A. (2017). Investigating When and Why Psychological Entitlement Predicts Unethical Pro-organizational Behavior. Journal Business Ethics, DOI 10.1007/s10551-017-3456-z.
Miao, Q., Newman, A., Yu, J. & Xu, L. (2013). The relationship between ethical leadership and unethical pro-organizational behavior: Linear or curvilinear effects? Journal of Business Ethics, 116(3), 641-653.
Molinsky, A. & Margolis, J. (2005). Necessary evils and interpersonal sensitivity in organizations. Acad. Management Rev., 30(2): 245–268.
Morrison, E. W. (2006). Doing the job well: An investigation of pro-social rule breaking. Journal of Management, 32, 5–28.
Pierce, J. R. & Aguinis, H. (2013). Detrimental citizenship behavior: A multilevel framework of antecedents and consequences. Management and Organization Review, 11(1), 69-99.
Simola, S. K., Barling, J. & Turner, N. (2010). Transformational leadership and leader moral orientation: Contrasting an ethic of justice and an ethic of care. The leadership quarterly, 21(1), 179-188.
Tsiavia, N. (2016). Unethical Pro-Organizational Behavior (UBP): Concept and Studies Evolution, Science Journal of Business and Management, 4(2): 34-41.
Umphress, E. E. & Bingham, J. B. (2011). When employees do bad things for good reasons: Examining unethical pro-organizational behaviors. Organization Science, 22(3), 621-640.
Umphress, E. E., Bingham, J. B. & Mitchell, M. S. (2010). Unethical Behavior in the Name of the Company: The Moderating Effect of Organizational Identification and Positive Reciprocity Beliefs on Unethical Pro-Organizational Behavior. Journal of Applied Psychology, 95 (4), 769–780.
Vardi, Y. & Wiener, Y. (1996). Misbehavior in organizations: A motivational framework. Organization Science, 7(2) 151–165.
Warren, D. E. (2003). Constructive and destructive deviance in organizations. Academy of Management Rev, 28(4) 622–632.