سنخ شناسی رفتار مدیران در مواجهه با چالش های روانشناختی کارکنان در دوران فراگیری کووید 19 (رویکرد مبتنی بر روایت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، مدیریت رفتار سازمانی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانشیار، گروه آموزشی مدیریت بازرگانی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

3 استادیار، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

4 دانشیار، گروه روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

این مطالعه به دنبال شناخت گونه‌های مختلف رفتار مدیران در مواجهه با چالش‌های روانشناختی کارکنان در دوران فراگیری کووید 19 است تا بتواند با ایجاد هماهنگی با سایر اجزا در رسیدن سازمان به اهدافش کمک نماید. به همین منظور با استفاده از روش روایت‌پژوهی از 21 نفر از مدیران مصاحبه به عمل آمد و 507 کد اولیه استخراج شد. سپس با استفاده از تحلیل تم، 74 مفهوم برای چالش‌های روانشناختی کارکنان و 130 مفهوم برای رفتار مدیران در مواجهه با این چالش‌ها کشف شد که در نهایت 18 مقوله نهایی برای چالش‌های روانشناختی کارکنان و 30 مقوله نهایی برای رفتار مدیران شناسایی گردید. در بخش سنخ‌شناسی (گونه‌شناسی)، مقوله‌های نهایی رفتار مدیران، در دو بعد اثرپذیری از رفتار مدیر (بالا/ پایین) و روحیه کارکنان (قوی/ ضعیف یا شکننده) طبقه‌بندی شدند و چهار گونه اصلی بر اساس این دو بعد به دست آمد. گونه‌های رفتار مدیران با عناوین رفتارهای توسعه‌دهنده، روحیه‌بخش، هدایت‌گر و تعدیل‌گر نام‌گذاری شدند. مدیران با انتخاب رفتارهای مناسب و توجه به روحیه و میزان اثرپذیری کارکنان در انتخاب این رفتارها، علاوه بر حفظ روحیه افراد، قدرت نفوذ بیشتری نیز بر کارکنان پیدا می‌‍‌کنند و می‌توانند کارکنان را در جهت کاهش چالش‌های روانشناختی و در نتیجه موفقیت سازمانی همراهی نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. ابراهیمی، سامان (1395)، بررسی فشار روانی در محیط کار و شیوه مدیریت بر آن، کنفرانس بین‌المللی نخبگان مدیریت، تهران، مؤسسه سرآمد همایش کارین.
  2. پور، سمیرا؛ مرتضوی، سعید؛ لگزیان، محمد و ملک‌زاده، غلامرضا (1395)، خوشه‌بندی و اولویت‌بندی رفتار مدیران در تقویت رفتار فرانقش کارکنان، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، دوره پنجم، شماره سوم: 113-136.
  3. تشویقی، مصطفی؛ پروانه، پگاه و آقامیری، سیده‌زهره (1400). مداخلات و ویژگی‌های روان‌شناختی مؤثر بر کووید 19 و آسیب‌شناسی روانی ناشی از آن: مطالعه مروری نظام‌مند، رویش روان شناسی، دوره دهم، شماره چهارم: 197-206.
  4. جعفریانی، حسن (1391)، الگوی رفتار سیاسی مدیران: رویکرد نظریه داده‌بنیاد، پایان­نامه دکترا، گروه مدیریت، دانشکده امور اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  5. دانایی­فرد، حسن؛ رحمان‌سرشت، حسین؛ مظلومی، نادر و خلیل‌نژاد، شهرام (1392)، الگوی مبنایی تصمیم‌گیری مدیریت ورزش ایران: گفتمان کاوی استراتژی با استفاده از تحلیل داده‌بنیاد، پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، دوره سوم، شماره اول: 23-44.
  6. درامامی، فاطمه (1391)، رابطه سبک رهبری و مهارت‌های ارتباطی مدیران با سلامت روان کارکنان، طب انتظامی، دوره اول، شماره اول: 19-25.
  7. سرلک، محمدعلی و نوریایی، محمدحسین (1399)، طراحی مدل رفتار حرفه‌ای مدیران در مواجهه با جریان‌های شکافنده سازمانی با استفاده از مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM)، فصلنامه مطالعات رفتار سازمانی، سال نهم، شماره اول: 209-230.
  8. عطاران، محمد (1397)، پژوهش روایی: اصول و مراحل، تهران: دانشگاه فرهنگیان، چاپ اول.
  9. غیورباغبانی، سیدمرتضی؛ پورنگ، علی؛ هوشیار، وجیهه و سرور و سیده‌مریم (1399)، بررسی تأثیر استرس شغلی بر رفتار شهروندی سازمانی پرستاران؛ تحلیل نقش حمایت سازمانی، فصلنامه مدیریت پرستاری، دوره هفتم، شماره اول: 41-50.
  10. قنبری قلعه‌رودخانی، فضه؛ فرهادی‌نژاد، محسن؛ مقدم، علی‌رضا و نجفی، محمود (1401)، فراتحلیل ارتباط رفتارهای رهبری مدیران و فرسودگی شغلی کارکنان سازمان‌های دولتی ایران، مدیریت دولتی، دوره چهاردهم، شماره سوم: 371-387.
  11. کاوسی، منصور؛ نصر‌اصفهانی، علی و رشیدی، محمد‌مهدی (1399)، تبیین تأثیرگذاری شخصیت مدیران بر سبک‌های مدیریت آنان در فرایند مدیریت بحران با ارائه الگویی کاربردی (مطالعه موردی: مدیران و کارشناسان ستاد مدیریت بحران استان خوزستان)، فصلنامه مدیریت بحران، دوره دوازدهم، شماره اول: 90-109.
  12. کرسول، جان دبلیو (1398)، پویش کیفی و طرح پژوهش انتخاب از میان پنج رویکرد (روایت‌پژوهی، پدیدارشناسی، نظریه داده‌بنیاد، قوم­نگاری، مطالعه موردی)، ترجمه دانایی­فرد، حسن و کاظمی، حسین، تهران: انتشارات صفار، چاپ چهارم.
  13. محمدنهال، لیلا؛ میرزایی، اباسط و خزلی، محمدجواد (1399)، تأثیر مراقبت از بیماران کووید ١٩ بر بهره‌وری و فرسودگی شغلی پرستاران، مجله پرستاری و مامایی، دوره هجدهم، شماره یازدهم: 859-872.
  14. ملکی، مجید و حبیبی، محسن (1400)، طراحی مدل پویای پیش‌بینی میزان پذیرش دستورات توسط کارکنان، فصلنامه مدیریت سرمایه انسانی دفاعی، سال اول، شماره اول: 181-211.
  15. Alizadeh, A., Khankeh, H. R., Barati, M., Ahmadi, Y., Hadian, A., & Azizi, M. (2020). Psychological distress among Iranian health-care providers exposed to coronavirus disease 2019 (COVID-19): a qualitative study. BMC psychiatry, 20(1), 1-10.
  16. Brooks, S. K., Webster, R. K., Smith, L. E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., & Rubin, G. J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. The Lancet, 395, 912-920.
  17. Cortez, R. M., & Johnston, W. J. (2020). The Coronavirus crisis in B2B settings: Crisis uniqueness and managerial implications based on social exchange theory. Industrial Marketing Management, 88, 125-135.
  18. Dirks, K. T., & Ferrin, D. L. (2002). Trust in leadership: Meta-Analytic findings and implications for research and practice. Journal of Applied Psychology, 87(4), 611-628.
  19. Hall, R. C., Hall, R. C., & Chapman, M. J. (2008). The 1995 Kikwit Ebola outbreak: lessons hospitals and physicians can apply to future viral epidemics. General hospital psychiatry, 30(5), 446-452.
  20. Holmes, E. A., O'Connor, R. C., Perry, V. H., Tracey, I., Wessely, S., Arseneault, L., Ballard, C., & et al (2020). Multidisciplinary research priorities for the COVID-19 pandemic: a call for action for mental health science. The Lancet Psychiatry, 7(6), 547-560.
  21. Hoy, W. K., & Brown, B. L. (1988). Leadership behavior Of principals and the zone Of acceptance Of elementary teachers. Journal of Educational Administration, 26(1), 23 – 38 .
  22. Kang, L., Li, Y., Hu, S., Chen, M., Yang, C., Yang, B. X., Wang, Y., Hu, J., Lai, J., Ma, X., Chen, J., Guan, L., Wang, G., Ma, H., & Liu, Zh (2020). The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus. The Lancet Psychiatry, 7(3), e14.
  23. Koutsimani, P., Montgomery, A., & Georganta, K. (2019). The relationship between burnout, depression, and anxiety: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in psychology, 10, 1-24.
  24. Lin, Zh. (2016). The influence of perceived leader humor on subordinate’s voice behavior: A study under Chinese background. Open Journal of Social Sciences, 4, 174-178.
  25. Maslach, C., & Leiter, M. P. (2016). Understanding the burnout experience: recent research and its implications for psychiatry. World psychiatry, 15(2), 103-111.
  26. McBride, O., Murphy, J., Shevlin, M., Gibson-Mille,  J., Hartman, T. K., Hyland, P., Levita, L., Mason, L., Martines, A. P., McKay, R., Stocks, T. V., & Bentall, R. P. (2021). Monitoring the psychological impact of the COVID-19 pandemic in the general population: An overview of the context, design and conduct of the COVID-19 Psychological Research Consortium (C19PRC) study. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 30(1), 1-16.
  27. Qiu, J., Shen, B., Zhao, M., Wang, Z., Xie, B., & Xu, Y. (2020). A nationwide survey of psychological distress among Chinese people in the Covid-19 epidemic: Implications and policy recommendations. General Psychiatry, 33(2), 1-3.
  28. Romero, E. J., & Cruthirds, K.W. (2006). The use of humor in the workplace. Academy of Management Perspectives, 20(2), 58-69.
  29. Rubin, G. J., Potts, H. W., & Michie, S. (2010). The impact of communications about swine flu (influenza A H1N1v) on public responses to the outbreak: results from 36 national telephone surveys in the UK. Health Technology Assessment, 14(34), 165-248.
  30. Ruiz-Palomino, P., Yáñez-Araque, B., Jiménez-Estévez, P., & Gutiérrez-Broncano, S. (2022). Can servant leadership prevent hotel employee depression during the COVID-19 pandemic? A mediating and multigroup analysis. Technological Forecasting and Social Change, 174, 1-14.
  31. Sabino-Silva, R., Jardim, A. C. G., & Siqueira, W. L. (2020). Coronavirus Covid-19 impacts to dentistry and potential salivary diagnosis. Clinical Oral Investigations, 24(4), 1619-1621.‏
  32. Santa Maria, A., Wolter, C., Gusy, B., Kleiber, D., & Renneberg, B. (2019). The impact of health-oriented leadership on police officers’ physical health, burnout, depression and well-being. Policing: A Journal of Policy and Practice, 13(2), 186–200.
  33. Serafini, G., Parmigiani, B., Amerio, A., Aguglia, A., Sher, L., & Amore, M. (2020). The psychological impact of COVID-19 on the mental health in the general population. QJM: An International Journal of Medicine, 113(8), 529-535.
  34. Sood, S. (2020). Psychological effects of the Coronavirus disease-2019 pandemic. Research & Humanities in Medical Education, 7, 23-26.
  35. Saunders, B., Sim, J., Kingstone, T., Baker, S., Waterfield, J., Bartlam, B., Burroughs, H., & Jinks, C. (2018). Saturation in qualitative research: Exploring its conceptualization and operationalization. Quality & quantity, 52, 1893-1907.
  36. Tian, F., Li, H., Tian, S., Yang, J., Shao, J., & Tian, C. (2020). Psychological symptoms of ordinary Chinese citizens based on SCL-90 during the level I emergency response to COVID-19. Psychiatry Research, 1, 1-10.
  37. Wu, P., Fang, Y., Guan, Z., & et al  (2009). The psychological impact of the SARS epidemic on hospital employees in China: exposure, risk perception, and altruistic acceptance of risk. The Canadian Journal of Psychiatry, 54(5), 302-311.
  38. Xiao, H., Zhang, Y., Kong, D., Li, S., & Yang, N. (2020). Social capital and sleep quality in individuals who self-isolated for 14 days during the coronavirus disease 2019 (COVID-19) outbreak in January 2020 in China. Medical Science Monitor, 26, 1-8.
  39. Zhang, Y., & Ma, Z. F. (2021). Psychological responses and lifestyle changes among pregnant women with respect to the early stages of COVID-19 pandemic. International Journal of Social Psychiatry, 67(4), 344-350.
مطالعات رفتار سازمانی
دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 46
تابستان 1402
مرداد 1402
صفحه 75-104

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار